Genç Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk denizaltılarından TCG Atılay’a ismini Atatürk vermişti. Haliç’teki tersanede inşasına başlanmadan önce Atatürk tarafından adlandırılan TCG Atılay, 2. Dünya Savaşı’nın tüm dünyayı etkilediği günlerde Marmara ve Ege denizinde devriye görevleri yaparak yurt savunmasında etkin rol oynamıştı. Binbaşı Sadi Gürcan komutasında ve 40 mürettebatı ile çıktığı son devriye görevi için Çanakkale’ye giden TCG Atılay, 14 Temmuz 1942’de Morto koyunda dalışa geçti. 80 metre boyundaki denizaltı sualtında karakol görevini yerine getirirken, yeni takılan dinleme cihazlarının da kontrolünü yapıyordu. Denizaltı gemisinin Çanakkale’de ki üsse dönmemesi üzerine yapılan araştırmada bulunan Battı Şamandırası, TCG Atılay’ın güçlü akıntı ile sürüklendiğini ortaya çıkardı.

Anı plaketini robot indirdi

Sürüklenen TCG Atılay’ın 1. Dünya Savaşı’nda Çanakkale boğazından düşman denizaltılarının geçişini engellemek için döşenen antenli mayınlardan ikisine çarptığı, patlatmayla meydana gelen yaralarla battığı düşünülüyor. Mayınların patlamasıyla hızla 68 metre derinliğe gömülen TCG Atılay’ın tüm personeli şehit olurken, her 14 Temmuz’da Deniz Kuvvetleri Komutanlığı anma etkinlikleri düzenliyor. Gelişen teknolojiyle yeri tespit edilerek insanlı ve insansız dalışlar yapılan denizaltının detaylı görüntüleri, 76 yıl önce yaşanan deniz kazası hakkında fikir veriyor. Akdeniz çanağının en büyük kurtarma filosuna sahip olan donanmamızın arama kurtarma gemilerinden TCG Işın’ın uzaktan kumandalı cihazları geçtiğimiz günlerde yine TCG Atılay’ı görüntüledi. 400 metre derinlikte bile etkin arama yapabilen teknolojiyle donatılan TCG Işın’dan gönderilen robotik cihaz, Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nın hazırladığı anı plaketini güvertesine bırakmıştı. TCG Atılay’ın ve 40 kişilik mürettebatının unutulmadığının yazıldığı plaketi denizaltıya yerleştiren uzaktan kumandalı araç(ROV) çektiği görüntüler denizaltıcılığın ne kadar zor bir meslek olduğunu bir kez daha kanıtlıyor.

14 Ağustos 1937’de, genç Türkiye’nin savunma gücünü arttırmak için İstanbul Taşkızak Tersanesi’nde 4 denizaltı yapımına başlanmıştı. Yapım sürerken denizaltıların isimlerinin ne olacağı düşünülüyordu. Dönemin başbakanı Celal Bayar’a 17 Ocak 1938’de el yazısıyla bir mektup yazan Cumhurbaşkanı Atatürk, kızaktaki denizaltıların isimlerini koyduğunu belirtti. Mustafa Kemal Atatürk, “Yeni 4 denizaltı gemimiz için bildirdiğimiz isimler şunlardır. Saldıray, Batıray, Atılay, Yıldıray. Bunların manalarını izaha bile hacet olmadığı kanaatindeyim. Manaları, Türkçe olan bu kelimelerin kendisindedir” yazmıştı. TCG Işın’dan TCG Atılay’a gönderilen, uzaktan kumandalı sualtı aracı(ROV) üzerinde kemal Atatürk’ün imzasının olması ise dikkat çekti. Öte yandan ünlü Türk Sanat Müziği sanatçısı Hamiyet Yüceses denizaltıda şehit olan astsubay eşi Fethi Yüceses’in ardından ağlayarak okuduğu “Gitti de Gelmeyiverdi” şarkısı kazanın sembolü olarak hatırlanır.