FOTOĞRAFLAR: FERHAN COŞKUN

Pinaların Son Barınağı

Deniz ekosistemi için çok önemli görevleri olan Pina adlı canlı 2016 yılından itibaren İspanya’da başlayan hastalıkla büyük zarar gördü. İspanya’daki pinaların yüzde 99’unu öldürdükten sonra tüm Akdeniz’e yayılan bulaşıcı mikroorganizma Fransa, Yunanistan, Hırvatistan, İtalya, Tunus ve Fas’ın ardından 2019 yılında Türkiye’deki pinalarında büyük çoğunluğunu yok etti.  Dünya Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) hastalık nedeniyle Akdeniz çanağında yüzde 80 oranında ölen pinaları, nesli tehlike altındaki tür ilan ederek kırmızı listeye aldı. Akdeniz’de görülmesi artık sürpriz sayılan pinalar kadar ekosistemin vazgeçilmezi vatoz türlerinin halen Marmara Denizi’nde görülmesi bilim insanlarını şaşırtıyor. Marmara Denizi’ndeki sualtı araştırmalarında Avrupa’daki bilim insanlarının ilgisini çekecek oranda pina ve vatoz görüntülediklerini söyleyen İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’den Cem Dalyan, iç denizimizin öneminin gelecekte daha iyi anlaşılacağını ama koruma tedbirlerinin artması gerektiğini belirtti.Akdeniz’in Sigortası Marmara DeniziHidrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Öğretim Üyesi Cem Dalyan, “Asya, Avrupa ve Afrika kıtaları arasındaki dünyanın en büyük yarı kapalı denizi Akdeniz’dir. Kıyılarında 500 milyona yakın insanın yaşadığı Akdeniz aynı zamanda gezegenimizin en iyi araştırılmış su kütlesi. Yaklaşık 20 bin deniz canlısına ev sahipliği yapan Akdeniz hak ettiği değeri göremiyor. Aşırı kirlenme, yoğun balıkçılık, istilacı türler ve iklim krizi gibi nedenlerle tehlike altındaki mavi güzelliğin bir sigortası var, Marmara Denizi. Marmara Denizi çift tabakalı su sistemine sahip. Ortalama 15 metre derinliğe kadar kuzey-güney yönlü hareket eden Karadeniz suyu ile ters yönde hareket eden 15 metre derinliğin altındaki alanı oluşturan Akdeniz suları Marmara’da harmanlanıyor. Bir bakıma Akdeniz’in en kuzeyde çarptığı duvar Marmara ve İstanbul. Akdeniz’in canlılarının sığınağı, unutulan bazı türlerin var olduğu kıyılar. Akdeniz’deki o devasa biyoçeşitlilik zarar gördükçe doğa ana Akdeniz’i yeniden Marmara ile oluşturabilir. Yani Akdeniz’in umudu Marmara’da” dedi.“Marmara gittikçe Akdenizleşiyor”Son zamanlarda Akdeniz’e ait olan ve Marmara’da pek rastlanmayan kırktan fazla türe Prens Adaları civarında rastlandığını belirten Dr. Cem Dalyan, “Pina bunların başında. Yaşam alanı Akdeniz olan bu büyük midyeler kadar kıkırdaklı/kemikli balıklar ve deniz anaları gibi canlıları görebiliyoruz. Bu türler büyük sıcaklık artışıyla gittikçe Akdenizleşen Marmara Denizi’ni mesken tuttular. Bu canlılar mutlaka bilimsel metotlarla takip edilmeli ve yaratacakları etkile ortaya konmalı” dedi. Neandros Koruma Alanı Olsun

Marmara Denizi’nin adeta biyolojik laboratuvarı Neandros adası etrafının koruma altına alınması ve her türlü avcılığa kapatılması istendi. 90 metre uzunluğuyla Prens Adaları’nın en küçüğü Neandros’un Akdeniz’in nadir sarı gorgonları ve kırmızı mercanlarının yanında pek çok canlının yaşam alanı bulduğunu belirten Adalar Denizle Yaşam ve Spor Kulübü Derneği (ADYSK), 1 mil çapında koruma alanı uygulanmasını istedi. Prens Adaları’nın balıkların yuvalanma ve üreme alanı olduğunu belirten ADYSK Başkanı Volkan Narcı, “Neandros’un derinlerindeki mercan kayaları denizin akciğeri. Denizde yaşam oluşması için yapı taşı görevini üstlenen nadir türler arasında Akdeniz’in nadir gorgon ve mercanlar ile beyaz çalı var. Bu türler balıkların yuvalanma ve beslenme alanı ama yoğun balıkçılık tehdidi var. Kirliliğin artması, aşırı avcılık ve hayalet ağlar deniz ekosistemine zarar veriyor. Eşkina, denizatı, mercan, gorgon, ıstakoz, Mersin balıkları, yunuslar gibi canlıların nesli tehlike altında. Dil, pisi, tekir, barbunya, kalkan, kırlangıç, kılıç, orkinos, kolyoz ve uskumru artık görülmüyor. Neandros, aynı zamanda palamut ve lüfer gibi göçmen balıkların geçiş yolunda. Prens Adaları Akdeniz, Ege ve Karadeniz arasındaki biyolojik koridorun atlama taşlarıdır. Göçmen balıkların avlanmamasıyla doğal bir deniz koruma alanı oluşacak, bölgedeki denizel biyolojik çeşitlilik artacaktır. Avrupa Birliği yönetmeliğine göre habitatlar üzerinde avlanmak yasaklanmalıdır” diye konuştu.

FOTOĞRAFLAR: FERHAN COŞKUN