Ünlü tarih araştırmacısı Stewart Gordon’ın yazdığı ‘16 Batıkta Dünya Tarihi’ adlı kitapta üçüncü sıraya alınan Uluburun, Almanların batırdığı Lusitania, ilk çok denizli savaş gemisi HMS Victory ve 2012’de batan yolcu gemisi Costa Concordia gibi gemilerle aynı kategoride değerlendirildi.

Derinlerde keşfedilmeyi bekleyen 4 milyon gemi

Trajik deniz kazalarından bazıları dünya tarihine yön verirken insanlık tarihi boyunca yaklaşık 3 milyon deniz kazası yaşandığı ve 4 milyon geminin derinliklere gömüldüğü tahmin ediyor. 1945’te kurulan UNESCO(Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) 2004 yılından beri sualtında kalan gemilerin kanıtlarının incelenmesi için yürüttüğü projeler ile medeniyetlerin gelişmesinde oynadıkları rolün daha iyi anlaşılmasını amaçlıyor. Deniz tarihi ve savaşları üzerine araştırmalar yapan Dr. Stewart Gordon’da yazdığı‘16 Batıkta Dünya Tarihi’ adlı kitapta da, uluslararası ticaretin ve kültür alışverişinin deniz yoluyla nasıl geliştiği anlatılıyor. Zülal Kılıç tarafından çevrilerek Kitap Yayınevi tarafından basılan kitapta Türkiye’den, 1982 yılında Kaş açıklarında bulunan Uluburun gemisi yer alıyor.

Ticaret gemisi M.Ö 1300’lü yıllarda battı

Gordon; Uluburun’a ulaşmak için ilk adımın 1955’te Peter Throckmorton adlı gazetecinin eski bir Yunan heykelini bulmak için Türkiye’ye gelmesiyle atıldığını belirtti. Gordon, 1982’de sünger avcısı Mehmet Çakır’ın Kaş-Uluburun’da bir gemi batığı olduğunu bildirmesiyle başlayan süreç sonunda dünyanın en eski gemi batığı Uluburun’dan kalan eserlerin ortaya çıkartıldığını vurguladı. Geç Tunç Çağı’na ait geminin yapıldığı sedir ağacının incelenerek günümüzden 3300 yıl öncesinde yapıldığını vurgulayan Gordon, INA(Deniz Arkeolojisi Kurumu) ve Bodrum Arkeoloji Müzesi’nin 11 yıl süren sualtı kazılarının sonuçlarını da paylaştı. Gordon, “1984’te başlandı ve 9×16,5 metrelik alanda çalışıldı. Önce geminin üst kısmı sonra kargosu çıkartıldı. Bu ticaret gemisi binlerce yıldır el değmeden kalmıştı ve o dönemin Doğu Akdeniz ticaretindeki değiş tokuşun ve kültürlerin gerçek kataloguydu. Fil ve su aygırı dişleri, gümüş bilezikler, kehribar ve çini takılar, kadehler, mühürler, bakır ve kalay külçeler, cam boncuklar, heykelcikler, kobalt mavisi külçeler, kurşun olta ağırlıkları, tartılar, tunç silahlar, imza yerine geçen mühürler, altın kupalar, seramik kaplar, lambalar, madalyonlar, devekuşu yumurtası, Afrika abanozu, içki kapları, taze narlar, zeytin ve parfüm için ağaç reçinesi, tunç ziller, konik amforalar, taş gemi çapaları ve 10 ton bakır bugünkü Yunanistan, Kıbrıs ve Suriye’ye özgü eşyalardı. ” şeklinde yorumladı.

Gordon, “Tarihteki hiçbir belge Uluburun’dan bahsetmiyor. Son liman bilgisini yiyecek bölümündeki bir sıçanın(fare) kemiklerinden yapılan DNA ortaya çıkarttı. DNA, Suriye’nin Ugarit bölgesindeki sıçanlarla uyumlu. Uluburun’da ki bakır, kalay ve cam farklı yerlerde farklı nesnelere dönüştürülecekti. Gizemli kentler gibi göç dalgalarıyla gelen deniz insanlarının saldırısıyla batabileceği gibi doğal nedenlerle de batmış olabilir.” dedi.

Aralarında Titanik yok

16 Batıkta Dünya Tarihi adlı kitapta, 1912 yılında Atlas Okyanusu’nun kuzeyinde buzdağına çarparak içindeki batan Titanik’e yer verilmedi. Yaklaşık 3 bin kişiyle batan İngiliz transatlantiğindeki fazla can kaybının tercih nedeni olmadığı bunun yerine keşfi sırasında heyecan yaratan batıkların seçildiği vurgulandı. Nijerya’da toprak altında bulunan ve günümüzden 8 bin yıl öncesinde yaşanan buz çağına ait Dufuna oyma kanosu, Moğol hükümdarı Cengizhan’ın torunu Kubilay’ın donanması, Berberi savaş ve kölelik kadırgası, ilk çok denizli savaşın aktörü HMS Victory, Alman denizaltısının batırdığı transatlantik Lusitania ve Alaska körfezinde 1,2 milyon varil petrolü denize bırakan Exxon Valdez tankeri, Uluburun ile birlikte değerlendirildi.

 Günümüzden 3 bin 300 yıl öncesine ait Uluburun

 Kaş’ın 8 kilometre güneydoğusunda 60 metre açıkta bulunan Uluburun, Genç tunç Çağı’na yani M.Ö. 14. Yüzyıla ait. Sedir ağacından yapılan gemi 15 metre boyunda. İçindeki 20 ton yükü ile deniz ticaretinde değiş tokuşun ve kültürlerarası alışverişi kanıtlayan geminin Suriye-Filistin üzerinden Ege Denizi’ne doğru olduğu düşünülüyor. İçinde ham maddeler kadar işlenmiş malzemelerde bulunan gemide, cam külçelerde ele geçti. Çıkartılan eserler Bodrum Sualtı Arkeloji Müzesi’nde sergilenirken, 360 Derece Tarih Araştırmaları Derneği birebir kopyasını yaparak isminin yaşatılmasını sağlamıştı.