1993 yılında, Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda 22 Mart tarihini “Dünya Su Günü” olarak ilan edilmiş; dünya ülkelerinin giderek büyüyen temiz su sorununa dikkat çekmek, içilebilir su kaynaklarının korunması ve çoğaltılması konusunda somut adımlar atılmasını sağlanmak üzere bir gün adamak üzere oluşturulmuştur. ⁽¹⁾

Suya erişirken bile ayrımcılık yapılıyor

İnsanların suyun önemine odaklanmasına katkı sağlanması için bu yılki tema “Leaving No One Behind” (“Geriye kimseyi bırakmamak”) olarak belirlenmiş, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi 6’nın 2030 yılına kadar “herkes için su” sloganı ön plana çıkartılmak istenmiştir. Bugün, milyarlarca insanın hala güvenli su olmadan yaşıyor olması, hane, okul, işyeri, çiftlikler ve üretim için mücadele eden fabrikalar ile koruma altında olmayan grupların (kadınlar, çocuklar, mülteciler, yerli halklar, engelli insanlar, vb.) çoğu zaman göz ardı edildiği ve bazen ihtiyaç duydukları güvenli suya erişmeye ve yönetmeye çalışırken ayrımcılıkla karşı karşıya kaldıkları vurgulanmıştır. ⁽²⁾Öncelikle şunu söylemek isterim ki su asla bir meta değildir. Su yapılarının betpark inşası, bu inşaların neden olduğu etkilerin azaltılması, ihtiyaç duyulan çevre rehabilitasyonu ve işletme giderleri bir maliyet oluşturmakta, ancak hava gibi tüm insanların istifade etmeleri gereken bir kaynak olduğudur. Su günümüzde tüm yaşamın (ekosistemler, toplum ve ekonomi) bağlı olduğu suyun süzülmesi ve depolanması, taşkınları önleme, iklim dengesini küresel ve yerel düzeyde korumak, biyolojik çeşitliliğin korunması gibi hayati bir işlevi vardır ⁽³⁾.Suyun, hem kalite olarak, hem de miktar olarak öneminin bu denli ortaya çıkmasının gerekçelerini net olarak anlayabilmek için mevcut durumu rakamlar ile kısaca özetlememizde fayda olacağını düşünüyorum.

Türkiye su azlığı çeken ülkedir

Dünya üzerinde mevcut Su Miktarının ⁽¹⁾

% 97,30’u             Deniz Suyu,

% 2,01’i                Buzullar,

% 0,58’i                Yeraltı Suyu

% 0, 02                 Göller, Akarsular,

% 0, 001               Atmosferde bulunmaktadır.

Su varlığına göre Ülkelerin sınıflandırılması ⁽⁴⁾.

Su Fakiri       :        Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 1000 m³’ten daha az

Su Azlığı      :        Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 2000 m³’ten daha az

Su Zengini    :        Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı          8000-10000 m³’ten fazla

Mevcut sınıflamaya göre Türkiye kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı yaklaşık 1500 m³ olan ve su azlığı içinde olan bir ülkedir. Beklentiler doğru çıktığı taktirde nüfusumuz 100 milyon olduğunda hiçbir çaba sarf etmeden su fakiri ülke haline geleceğimiz kaçınılmazdır. Üzerine kaynaklarımızı koruyamadığımız, daha da kirlettiğimiz düşünüldüğünde neler olur tahmin bile edemiyorum açıkçası. Türkiye’de mevcut suyun yaklaşık % 75’i tarımda, % 15’i evsel kullanım, % 10’u da endüstriyel amaçla kullanılmaktadır. Büyük oranda kalitesi yüksek olan su kullanımı ihtiyacı olduğu görülmekte, sağlıklı nesiller için suyun kalitesinin de miktarı kadar önemli olduğu anlaşılmaktadır. Özellikle etkisi altında olduğumuz küresel ısınmanın etkisi başta olmak üzere uygunsuz kullanıma bağlı olarak su tutma kapasitemizin azalmakta olduğu (kurumaya yüz tutan göl ve göletler), şahit olduğumuz gerek endüstriyel atıklar, gerekse evsel atıkların sebebiyet verdiği kirlenmeyi de göz önünde tuttuğumuzda çokta iyi bir yolda olmadığımızı söyleyebilirim. Dünyanın en büyük tatlı su kaynağını, yani buzulları da kaybettiğimizi ve bu kaybın denizlerimizde oluşturacağı seviye yükselmenin de kıyı yerleşimlerinde yeraltı su kaynaklarının da etkilenmesinin beklendiğini eklemek isterim.

Su ticari bir meta değildir

Avrupa Birliğine üye olan devletler tarafından su yönetimine ilişkin çağdaş kavramların vurgulandığı ve yönetim esaslarının oluşturulduğu “Su Çerçeve Direktifi” yayımlanmış, suyun ticari bir meta olmadığı, korunması, savunulması ve uygun bir şekilde işletilmesi gereken bir miras olduğu belirtilmiştir ^{(1), (5)}.         Sonuç olarak gerçekten iç açıcı olmayan bir durum görmekteyiz. Burada bizlere düşen öncelikle suyun kalite ve miktar olarak mevcut durumu korumak için tüm çabamızı sarf etmemiz gerektiğidir. Bunun içinde bireysel olarak üzerimize düşen tasarrufu yapmak, çevremizi su hakkında bilgilendirmek, sahip olduğumuz kaynakların doğru kullanımına gözcülük etmemiz olacaktır.     Zaman halen lehimizeyken bilinçli ve tasarruf kültürünün yüksek olduğu günler bizi beklerken el ele vererek, suyumuza, çevremize, ekosisteme sahip çıkmalı, gelecek nesillere doğru bir miras bırakabilmeliyiz. Genetiği Değiştirilmiş Organizma (GDO) ile üretilmiş besinlerden kaynaklanan problemlerin etkilerinin farkına vardığımız bu günlerde, GDO’lu bir çevre ile neler yaşarız inanın düşünemiyorum.

Su ile kalın, değerlerimize sahip çıkın.

Hilmi Tamer GÜNEBAKAN

(1) Su Gündemi, Prof.Dr. Selmin Burak (2008)

(2) http://www.unwater.org/world-water-day-2018-2

(3) https://www.eea.europa.eu/themes/water/intro

(4) DSİ Bülten (2006)

(5) Directive 2000/60/EC of The European Parliament and of The Council of 23 October 2000, establishing a framework for Community action in the field of water policy