Lale Restoran-Puding Shop

Sultanahmet’in en eski esnaflarından Namık Çolpan’a ait lokantada Hippiler’in bıraktığı haber kağıtları ve fotoğraflar yüzyılın en ilginç kuşağının izlerini yansıtıyor. Çolpan, 18 yıl sonra geri gelen tuzluğu ve restoranında gitar çalan Hippiler’i Milliyet’e anlattı. ABD eski Başkanı Bill Clinton, 70’lerde Vietnam Savaşı’nı protes için bir hippi olarak geldiği Puding Shop’a 1999 yılında tekrar gelmişti.

ABD’nin Vietnam’a asker göndermesiyle başlayan barış yanlısı başkaldırış hareketi 1965 yılında, Hippi akımını başlatmıştı. Dünyaca ünlü boks şampiyonu Muhammed Ali Clay’ın Vietnam Savaşı’nda silah kullanmamak için askere gitmeyeceğini açıklaması üzerine ABD ve Avrupa’dan binlerce genç, sade yaşam isteği ve savaş karşıtlığıyla Asya kıtasına yönlendirmişti. ABD, İngiltere, Hollanda, Norveç, Fransa ve Almanya gibi ülkelerden otostop yaparak yola çıkan binlerce genç haftalar sonra vardıkları İstanbul’da uzun molalar veriyorlardı. İstanbul’un turistik ve güvenli semti Sultanahmet’te tarihi caminin önünde uyku tulumunda yatan Hippiler, yakınlarından haber almak, aynı yöne gidecek gruplarla buluşmak ve arkadan gelenlere not bırakmak için Lale Restoran’dan faydalandı. Zamanla Hippilerin buluşma ve haberleşme merkezine dönüşen Lale Restoran, gençlerin arkalarında bıraktıkları ailelerine verdikleri ilk adres oldu. Protestocu gençlerin aileleri de mesajlarını restoranın telefonundan panoya yazdırdı.

Hippilik Nasıl Doğdu?

Siyahların hakları için mücadele eden devrimci lider Malcom X, 1965 yılında Newyork’ta bir suikast öldürülünce, siyahi birliğinin başına Martin Luther King geçti. King’in ‘Bir Hayalim Var’ söylevi üzerine gelişen barış yanlısı hareket üzerine Hippiler, 1967 yılında “why dont we do it in the road” adlı şarkıyı söylemeye başları. Sisteme aykırı düşünen ve barış yanlısı eylemler yapmak için hareketlenen Hippiler, Vietnam Savaşı’nın başlamasıyla silah kullanmayacaklarını, askere gitmeyeceklerini söyledi. Böylece hippiler, Budizm’i ve minimalist(sade) akımı öğrenmek için Nepal’e doğru yola çıktı.

Uluslararası otobüs durağına dönüşen restoran

Bu sırada otobüs şoförleri de doğu felsefesini öğrenmek isteyen Hippilerle buluşmak için Lale Restoran’a geldi. Restoran kısa sürede Nepal-Katmandu’ya gitmek için otobüs sürücüleriyle yolcuların buluştuğu bir merkez haline geldi. Otobüs şoförleriyle 45-50 dolara anlaşan Hippiler, Katmandu’ya İran-Tahran ya da Afganistan-Kabil’den bir aktarma daha yaparak ulaştı. Yaklaşık 30 yıl boyunca Hippiler’e yakın dostluk sunan, başlarına gelen polisiye olaylarda tercümanlık yapan Namık Çolpan yaşadıklarını Milliyet’e anlattı. Çolpan, asırlardır şekercilik yapan Kastamonulu ailenin işlettiği restoranın Sultanahmet tarihindeki önemini vurguladı. Çolpan, “Henüz çocuktum. Açık havada geceleyen Hippiler, sabah kahvaltısı için pastanemize gelmeye başladı. Babam sıcak çorba ve kahvaltı vermeye başladı. Ve elbette onların çok sevdiği puding yaptığımız için Puding Shop adını taktılar. Hippiler’e öğle yemeği vermeye de başladık. Hippiler çok geldiği için çevrede yaşayan Türkler başka yerlere gitti. Otobüs beklerken gitar çalıp eğlendiler. Caminin önünden dükkanımıza kadar geldiler ve yemekten sonra şarkılar söylediler. Çok uzun kaldıkları için zamanla onların tercümanı olduk, karakolda yanlarında bulunduk” dedi.

Güneşin çocuklarından hep iyilik gördük

Hippiler’in ilk durağı olmaktan mutluluk duyduklarını söyleyen Çolpan, “Sokaklarda, parklarda, karavanlarda, otellerin teraslarında yatarlardı. İstanbul’u gezmeleri için yol tarif ederdik. Parası olmayanlara ücretsiz verirdik, 5-10 yıl sonra not kağıdı ve para gönderip borçlarını öderlerdi. 1965’ten 1990’a kadar geldiler, 35 yıl çok iyi arkadaşlıklar edindik. Hiç zarar vermediler tam tersine hep iyi davrandılar. Kimisinin çocuğunun olduğunu, kimisinin babasının öldüğünü biz haber verdik. Vietnam Savaşı bitince hepsi meslek sahibi hatta iş insanı oldu. Yıllar sonra bu kez turist olarak tekrar karşımıza çıktıklarında biz tanıyamadık ama aynı sıcaklıkla konuştuk. Kendilerine güneş ya da çiçek çocukları diyen Hippiler ve 68 kuşağı gerçekten çok farklıydı. Parayı sevmezlerdi, onlardan hep iyilik gördük” dedi.

18 yıl sonra gelen tuzluk

Çolpan, bir Alman Hippi, hep dışarıda kaldıkları için 1975 yılında bizden bir tuzluk çalmış. Yol boyunca salatalık, domates yemek için. Adam 1993’te geldiğinde, ‘O zaman ihtiyacım vardı aldım ama geri getirerek teşekkür etmek istedim’ dedi. Bu kez bir iş adamıydı. Lale Restoran’ı evleri gibi görüyorlardı. Dünya malına değer vermedikleri için çok unutkanlardı. Pasaportunu bırakıp gider, 1 hafta sonra almaya gelirdi. Halen görüştüğüm Hippiler var. Barış, sakinlik, müzik ve dans temel felsefeleriydi” dedi.