1590 yılında Mimar Sinan’ın öğrencisi Mimar Davud Ağa’nın yaptığı camiyi ve İsmail şehrini tanıtan kitap hazırlayan Dr. Mehmet Tütüncü, “Tuna nehri kıyısındaki İsmail Osmanlılar için çok staratejikti. Karadeniz’in kuzeyinde 430 yıllık unutulan en eski camiyi UNESCO tescillerse karşılıklı turizm gelişecektir.” dedi. Şehrin ismi Bektaşi babası İsmail’den geliyor.

İstihbarat raporlarını bile buldular

3 kıtaya yayılan bir imparatorluk kuran Osmanlı’nın Ukrayna’da bıraktığı izler bilim insanları tarafından ortaya çıkartılıyor. Ukrayna’nın güneyinde Karadeniz kıyısındaki İsmail şehrini 2 yıldır araştıran Andrey Krasnozhon ve Dr. Mehmet Tütüncü, 600 sayfalık bir kitap hazırladı. İki tarihçi, 16. ve 19. yüzyıllardan kalan 200 belgeyi, 6 ülkede 13 arşiv ve müzeden toplarken, haritaları, planları, çizimleri, şehir ve kalenin tarihi görüntülerini, istihbarat raporlarını ve mahkeme kayıtlarını biraraya getirdi.

Dr Mehmet Tütüncü, 430 yıl önce Osmanlı Sultanı 3. Murat tarafından Tuna nehri kıyısında önemli bir geçit olması için kurulan İsmail şehrinin en önemli iki yapısının tarihi cami ve kale olduğunu söyledi. Hollanda Türk ve Arap Enstitüsü Başkanı Dr. Mehmet Tütüncü, “Güney Ukrayna Ulusal Üniversitesi ile Türk ve Arap Dünyası Çalışmaları Merkezi’nin (SOTA) desteğiyle bir çalışma yaptık. İsmail, Harem Ağası Habeşî Mehmed Ağa tarafından 1589-1591 yıllarında kurulmuş. Uzun yıllar süren Türk hakimiyeti, 1791 yılında Rusların şehri ele geçirerek yakması ve yerli halkı öldürmesiyle son bulmuş. Türk hakimiyetinden kalan tek eser Tuna kıyısındaki İsmail Camisi. Kubbeli cami ve 155 hektarlık alandaki kalenin tahkimat surları dışında ayakta kalan bina yok. Ukrayna topraklarında ayakta kalan tek Osmanlı camisi. Klasik Osmanlı tipinde tek kubbeli olarak 1590 yılında Mimar Sinan’ın öğrencisi Mimar Davud Ağa tarafından yapılmış ve günümüze kadar gelmiş.  Cami şu anda 1789 Rus saldırısını anlatan bir müze olarak kullanılıyor. Bu müze ve diyaromanın camiden çıkartılması ve caminin tamiratının yapılması gerekli. Cami bölgedeki tek eski eser olduğu için önce UNESCO Ukrayna Komitesi’ne sunacağız. Ardından UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınmasını teklif edeceğiz. UNESCO listesine girerse turizm değeri artacağı gibi nehir kenarında unutulan bölgeye büyük canlılık getirecektir” dedi.

Oğuz Türkleri Gagavuzların Kenti: İsmail

Dr. Tütüncü, “ Eski haritalarda İsmail Baba tekkesi var. Şehir ismini bu tekkeden alıyor. İsmail Baba Anadolu’dan göç eden Bektaşi babalardan birisi olmalı. 1240 yılında Anadolu’daki Babai isyanlarından Dobruca’ya yerleşen Bektaşi babalarından birisi olduğunu düşünüyoruz. Hıristiyan Türkler Gagavuzlar, Türk kültürünü devam ettiren tek etnik grup. Daha çok Moldova’da yaşamalarına rağmen İsmail ve çevresinde 24 bin kişiler. Yani Türk izlerini çok hissettiren bu şehri gezi rotalarına katmalıyız“ dedi.

Cazibe merkezi olacak

İsmailli Ukrayna milletvekili Anatoly Urbasnky ise, “Şehrimizin önemli bir merkez olması için gayret ediyoruz. 450 yıllık tarihiyle ülkemizin en eski kentlerinden biri olan İsmail, UNESCO listesine girdiğinde hem turizm cazibe merkezi olacaktır. Amacımız Türk gezgin ve turistleri İsmail’e getirmek. Buranın tarihi ve doğal güzelliklerini anlatırken, köylerde yaşayan Gagavuz Türkleri çok ilgi çekecektir. Tuna Nehri, şehrimizde durgun bir su gibidir. “ dedi. Dr. Tütüncü, Odesa Türkiye başkonsolosu Sadin Ayyıldız’ın da katıldığı törende, İsmail’in kuruluşunu emreden Sultan III. Murat fermanının 5 metrelik tıpkıbasımını hediye etti.