El yapımı 7 metre uzunluğundaki kağıda altın mürekkeple yazılan 78 divan satırlı ahitnamenin listeye alınmasını sağlayan tarihçi Dr. Mehmet Tütüncü, “ İspanya’ya karşı verdikleri bağımsızlık mücadelesini ve devlet olarak ilk kez Osmanlı’nın tanıdığının belgesidir” dedi. En önemli 15 belge arasındaki tek yabancı belge Osmanlı ahitnamesi.

Avrupa kıtasının güçlü ülkelerinden Hollanda’nın tarihinde iz bırakan önemli belgeler arasına, Osmanlı sultanı I. Ahmet’in yazdığı ahitname alındı. 80 yıl İspanyollar’a karşı bağımsızlık mücadelesi veren Hollanda’yı devlet olarak tanıyan ilk ülkenin de Osmanlı İmparatorluğu olduğunu kanıtlayan belge, ülke tarihinin en önemli 15 belgesi arasına seçildi. 1612 yılında ilk Hollanda büyüekelçisi Cornelis Haga’nın İstanbul’a gelmesiyle başlayan ilişkiler üzerine Osmanlı Sultanı I. Ahmet, bağımsızlık mücadelesi veren ülkeyi devlet olarak tanımıştı. 1612 yılında gönderilen süslü ve gösterişli ahitname, Hollanda ile Osmanlı arasındaki ilk resmi anlaşmaydı. Hollanda’yı dünyada tanıyan ilk ülke böylece Osmanlı İmparatorluğu olurken, 3 kıtadaki topraklarında da sınırsız ticaret yapma hakkını tanımıştı.

Türkçe ve Hollandacaya çevrildi

Osmanlıca belgeyi Türkçeye çevirerek önemli belgeler arasına girmesini sağlayan tarihçi Dr. Mehmet Tütüncü,  “Bu belge pek çok açıdan ilkleri barındırıyor.  Avrupa’da hiç bir ülkenin tanımadağı Hollandayı devlet olarak kabul eden bir belge. Hatta Hollanda’nın uluslararası ilişkilerini düzenleyen ilk belge. Bağımsızlık mücadelesi veren bir ülke için çok önemli. Hollanda Milli Arşivleri’nde korunan ahitname sayesinde 407 yıldır iki ülke arasındaki ilişkiler kesintisiz devam ediyor. Ahitnamenin tam metnini Erik Swart Hollandaca’ya çevirdi ve kitap haline getirildi. Ahitname, Lahey kentinde Zirve Belgeleri adlı ülkenin en önemli 15 belgesinin gösterildiği sergi de tanıtıldı. Hollanda tarihine damga vuran 14 belge kendilerinin yaptığı kanunlar yada yasalar. Sadece Osmanlı ahitnamesi yabancı eser. Sergi 5 Ocak’a kadar gezilebilecek” dedi.

7 metrelik Osmanlı Ahitnamesi

Ahitname, 45 cm eninde 7 metre uzunluğunda. Elle yapılmış kağıda yazılan ahitnamede 78 satır divan uslübünde yazı var. Altında I. Ahmet’in tuğrası ise 1,5 metre uzunluğunda, gösterişli ve süslü. Mavi ve altın mürekkeple yazılan ahitnamede Osmanlı Devleti’nde yaşayan Hollandalıların güvence altına alındığı, tüccarlarının ticaret yapabileceği, yüzde 3 vergi alınacağı yazıyor. Tüccarlar gümrük vergisinden muaf tutulurken, Hollanda gemile­rinin Osmanlı Devleti’nin limanlarına girme izni veriliyor. Taraf davaların İstanbul’da çözüleceği, karşılıklı tercüman bulundurulacağı, esir Hollandalıların serbest kalacağı da vurgulanıyor.

Kitabeden notlar

Saadetin atları kabzamızda sahib kıran olarak i kuvvet ve kudretimizle kararalı ve cümle meskun dört yön ve yedi iklim, Allah’ın yardımlarıyla iktidarımız zamanıda feth olunmuştur. Dostane davranışlarının neticesi olarak Fransa ve İngiltere arasındaki dostlukta olduğu gibi kendi tüccarlarının, adamlarının ve tercümanlarının memleketimize emniyet içerisinde malları ile birlikte gelip ticaret etmelerine izin verilmesini ve zikredilen ülkelere verilen anlaşmanın bir benzerinin de kendilerine verilmesini istedikleri bilgimize sunulduğunda istekleri tarafımızdan uygun görülmüştür.

Elçileri Cornelis Haga ise makamımıza yüz sürerek diğer elçiler gibi eşiğimizde elçilik hizmetine tayin edilmiş ve ülkemizdeki iskelelere konsoloslar tayin etmeye yetkili kılınmıştır. Nederland vilayetlerine bağlı zikredilen vilayetlerin ve onlara bağlı olan yerlerin tüccarlarının memleketimize gelip-gidip alış veriş yapmalarına müsade edilmiştir. Söz konusu tüccarların getirdikleri altın ve paralardan gümrük vergisi alınmayacaktır.

Ülkemize ait gemiler, kadırgalar ve donanmalar açık denizlerde Hollanda gemileriyle karşılaştıklarında dostane ilişki içerisinde bulunup birbirlerine zarar vermesinler. Açık denizlerde veya limanlarda Hollandalılar kendi arzularıyla hediye etmedikleri müddetçe hiç kimse zorla eşyalarını, çocuklarını ve herhangi birşeylerini almak suretiyle onlara haksızlık etmesinler.

Biz de bu anlaşmaya uygun olarak hareket edeceğiz ve ona aykırı bir davranışta bulunmayacağız. 1 Cemaziyyelevvel 1021 ‘de yazılmıştır. (30 Haziran 1612) Yüksek Saltanatın makamıç Korunaklı Konstantiniyye şehrinden, Allah belalardan ve afetlerden esirgesin”