En büyük nedeni kirlilik

Mikroskobik deniz alg (su yosunu) türlerinin aşırı artışıyla başlayan müsilaj kirlilikle birleşerek kısa süreli çevre felaketine dönüşebiliyor. Balıkçıların salya ya da köpük dediği müsilaj sakin denizlerde kendini daha çok gösterirken Marmara Denizi’nde şaşırtıcı görüntüler oluşturmaya devam ediyor. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Bilim Danışmanı ve Süleyman Demirel Üniversitesi Su Enstitüsü Kurucusu Dr. Erol Kesici, tek hücreli mikroorganizma alglerin aşırı çoğalmasıyla oluşan olayın hafife alınmaması gerektiğini belirtti. Akdeniz ve Karadeniz’in özelliklerini aynı anda yansıtacak kadar değerli bir iç deniz olan Marmara Denizi’nin artık kırmızı alarm verdiğini belirten Dr. Kesici, “Alg artışının ya da müsilajın aşırı çoğalmasının en önemli nedeni ötrofikasyon yani aşırı kirliliktir. Sularımız dışarıdan gelen azot ve fosfor yüklerini taşıyan tarımsal, sanayi ve evsel atıkların etkisi altında. Atıklarla gelen bu besi maddeleri, fotosentezle ve bakteriyel aktivite artışıyla suları yeşile, kahverengine, beyaz-pembemsi renklere boyar. Suyun geometrik yapısı (yağmur ya da atıklar), güneş etkisi, su sıcaklığı ve denizin durgunluğu kümeler (koloniler) oluşturmasını sağlar.” dedi.

Doğa olayı değildir ciddiye alınmalı

Müsilajın denizlerimizdeki kirlilikten kaynaklandığını belirten Dr. Kesici, “Müsilaj hiçbir zaman doğal ya da doğa olayı değildir. İnsanların denizi kirletmesine karşı bir tepkidir. Geniş alanda etkisini göstereceği gibi dip çamurlarında birikim yapar. Kuzey Ege’de bile görüldü. İpliksi ve ağ kümeleri oluşturmasının nedeni azot, fosfor gibi dış kaynaklı kirleticilerin yükleri. Ölümleriyle renk değiştirir ve toksik salınımı artar. Denizde oksijen seviyesini düşer, balık ve diğer canlıların solungaçları tıkanır. Canlılarının ortam göçüyle tür ve çeşitte azalma oluşur. Balıkçılık araçları kirlenirken ekonomik sorunlar oluşur. Sahil kesimlerinde yaşayanlar ve turizm işletmecileri olumsuz etkilenir, suyun genetik yapısı değişir. Öncelikle kirletmemeli ve atıkları kontrol etmeliyiz. İnsan kaynaklı evsel, endüstriyel ya da tarımsal atık kaynaklarını araştırılması şart. Marmara gibi yarı kapalı su havzasını korumalıyız. Müsilaj alanları bariyerle çevirip ortamdan uzaklaştırılabilir.” dedi.

FOTOĞRAF: SERCO EKŞİYAN

“Bu seviyeye gelmeden önlem alınmalıydı”

Bandırma Onyedi Eylül Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı ise 8 aydır müsilaj yoğunluğunu takip ettiklerini belirtirken “Büyük bir çevre sorununa dönüşmeden önce önlem alınması gerekirdi” dedi. Prof. Dr. Sarı, “Balıkçıların feryatlarıyla Türkiye müsilajın ekonomik ve sosyal bir sorun olduğunu anlayabildi. Bu artışın 3 nedeni var. Birincisi iklim değişikliğiyle deniz suyu normalden 2,5 derece sıcak. İkincisi normalden daha durağan ve hareketsiz bir Marmara Denizi var. Üçüncüsü denizde azot ve fosfor yükü çok yüksek. Artık kirlilik Marmara’nın kaldıramayacağı kadar büyük yük. Çevresinde 25 milyon insanın yaşadığı şehirlerden Marmara’ya atıklar bırakılıyor. Doğrudan ya da dolaylı evsel ve endüstriyel atıkların bırakıldığı deniz artık bu yükü kaldıramıyor. Çok açık görülüyor ki Marmara alarm veriyor” dedi.

0-30 metre derinlikte her yerde müsilaj

Marmara Denizi etrafında Türk endüstrisinin lokomotif tesislerinin bulunduğunu ama atıkların arıtılması konusunda aynı başarının gösterilmediğini belirten Prof. Dr. Mustafa Sarı, “Bu tesislerin atıkları ya yeterli arıtılmıyor ya da direkt denize bırakılıyor. Müsilajın ilk günlerinde yani Aralık-Ocak aylarında 5 metre derinliğe kadar iniyordu. Şimdilerde deniz yüzeyinden 0-30 metre derinliğe kadar müsilajı görüyoruz. Atıklar kontrol edilmeli. İklimi kısa sürede değiştiremeyiz. Çözüm için tek parametre atık yükünü azaltmak. Bu görev herkesin. Marmara çevresindeki endüstri ve sanayi tesislerinin atıklarını denetleyecek ilgili bakanlıklar çok çalışmalı. Denetlemeler kesintisiz yapılmalı. Çözümü bir günde başaramayız ama atıkları azaltmak için karar almalı ve uygulamalıyız. Eğer atıklar bu hızla Marmara’ya bırakılmaya devam ederse iklim değişikliğinin etkisiyle önlenemez bir kirlilik oluşacak ve çok yönlü kaybedeceğiz” diye konuştu.

30 bin küçük balıkçı adına konuşan İstanbul Bölgesi Su Ürünleri Kooperatifler Birliği Başkanı Erdoğan Kartal ise, “Marmara’daki kirlilik nedeniyle biz ekmek kazanamıyoruz. Bu afetler biz açlığa mahkum kalıyoruz. Balık ağlarımızın gözenekleri salya ile kapanıyor. Balık yumurtlama alanları tahrip oluyor. Ne denize çıkacak gücümüz ne de birikimimizi kalmadı. Teknelere bakım yapma şansımız azaldı. 12 metre altındaki balıkçı tekneleri için bakanlığımızdan destek bekliyoruz” dedi.