Ateist başbakanın katıldığı dini tören

Heybeliada Ruhban Okulu’nun kurucusu Photios’un, 1010 yılındaki Büyük İstanbul(Bizans) Depremi’nde batan Vordonisi adasında kendi yaptırdığı manastırda öldüğü biliniyor. Koç Üniversitesi’nden Doç. Dr. Alessandıra Ricci, Vordonisi ve karadaki Satyros manastırın UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınması gerektiğini söyledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın davetiyle Türkiye’ye gelen Yunanistan Başbakanı Çipras, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’ın eşliğinde Heybeliada Ruhban Okulu’nda Ortodoks dünyası için önemli bir yortuya(anma günü) katıldı. Fener Rum Patriği Bartholomeos’un yönettiği yortu 6 Şubat 891 tarihinde ölen Patrik Photios için düzenlendi. Ateist olduğu için dini kurumlara uzak olan Yunan başbakanının katıldığı törenle anılan Patrik Fotios’un hikayesi İstanbul’un kayıp adası Vordonisi’ye dayanıyor. Konstantinapolisin en güçlü patriklerinden Patrik Fotios’un mezarının, depremle denize batan Vordonisi’de olduğu düşünülüyor.

İstanbul’un kayıp adası

Heybelida Ruhban Okulu’nun kurucusu Patrik Fotios, iki kez toplam 19 yıl Doğu Roma İmparatorluğu’nun(Bizans) başkenti Konstantinapolis(İstanbul) patrikliği yapmıştı. 9. yüzyıldaki patrikliği sırasında İstanbul’un 10’uncu adası Vordonisi’de manastır yaptıran Fotios’un, 6 Şubat 891’de sürgün hayatındaki manastırında öldüğü ve bahçesine gömüldüğü düşünülüyor. 1010 yılındaki Büyük İstanbul Depremi’yle denize batan Vordonisi, 1936’da Bizans ve Osmanlı sanat tarihçisi Prof. Dr. Semavi Eyice tarafından kayıtlara geçirilmişti. Koç Üniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü Doç. Dr. Alessandıra Ricci, Vordonisi üzerindeki manastırın çalıştığı Küçükyalı Satyros Manastırı’nın ikizi olduğunu söyledi. Ricci, “Bir Yunan başbakanı ilk kez Heybeliada’da dini törene katıldı. Bu törenin Yunanistan tarafından çok önemsendiğini gösteriyor. Üst düzeyde ağırlanan Çipras’ın katıldığı tören Adalar’ın önemini de kanıtlıyor. Prens Adaları’nda büyük bir manastır sistemi vardı. Adaların sessiz ve sakinliğinden faydalanılarak dini eğitimler verilen manastırların tarihsel değeri büyük. Vordonosi araştırılması gereken bir konu. Yıllardır çalıştığım Satyros’un karşısına ikizi olarak yapılan manastır Vordonisi’yi daha da önemli kılıyor. Kayıp adada ufak yerleşimler ve kubbeli bir kilise yapısının olduğunu biliyoruz. Bu adadaki kalıntılarının tespiti için sualtı arkeolojik araştırmaların yapılması son derece önemli. Her ikisinin de UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmesini istiyoruz” dedi.

İlk çalışmaları Milliyet başlatmıştı

Ölümünün ardından Doğu Ortodoks Kilisesi tarafından aziz ilan edilen Fotios’un mezarının bulunması için 2012 yılında arkeologlar ve yerel halk çalışmalar yapmıştı. Maltepe Belediyesi’nin desteğiyle sualtında kalan manastırın bulunması çalışmalarına Milliyet muhabiri Gökhan Karakaş dalış ekibinde yer alarak katılmıştı. Büyükada’da yaşayan Serco Ekşiyan’ın rehberliğindeki dalışlarda görüntülenen Vordonisi’de ilk bilimsel çalışmalar böyle başlamıştı. Serco Ekşiyan, “Vordonisi’yle ilgili fazla yazılı eser yok. Kayıp adada sürgünde ölen Patrik Fotios’un yaptırdığı manastırda gömüldüğü düşünülüyor. Döneminin filozofu Fotios için 6 Şubat’taki yortuya Çipras’ın katılması çok önemli. Yaptığımız dalışlarda tuğla ve kiremit benzeri yapı parçaları, amfora ve mermer parçaları bulmuştuk. Sadece yüzey araştırması yapıldığı için ana bina manastırı bulamadık.” diye konuştu.

Filozof ve din adamı

810 yılında doğan Fotios, en güçlü ve etkili Konstantinopolis Patriklerinden biri. Döneminin ünlü düşünürü Patrik, 9. yüzyıl rönesansının simgelerinden sayılırken, Slavların Hıristiyan olmasında ve Ortodoks Kilisesinin Katolik Kilisesinden ayrılmasında belirleyici rolüyle tanınıyor. Soylu bir aileden ve iyi eğitimden gelen Fotios, 858’de 3. Mihail tarafından patrik yapıldı. İmparatorluk baş sekreterliği de yapar Fotios, İgnatius’un ardından 877’de ikinci kez patrik oldu. 886’ya kadar patriklik yapan Fotios, son 5 yılını sürgün olarak yaptırdığı manastırda geçirdi. 891 yılında öldükten sonra aziz ilan edildi. Büyükada, Kınalıada, Yassıada, Heybeliada, Sivriada, Burgazada, Sedefadası, Kaşıkadası ve Tavşanadası gibi 9 adanın yanında Vordonisi’nin varlığı 1500 yıl önceki haritalardan biliniyor. Ada halen Küçükyalı-Bostancı arasındaki Manastır Kayalıkları olarak tanınıyor.