NASA’nın 2012’de bulduğu 44 ötegezengenden biri olan WASP 52b’ye saniyede 300 bin km hızla(ışık hızı)gidildiğinde 457 yıl sonra varılabilir. 2017 yılında Türk bilim insanı Doç. Dr. Mesut Yılmaz da bir ötegezegen keşfetmişti.

Uluslararası Astronomi Birliği’nin(İAU)kuruluşunun 100. yıl dönümü olan 2019, ‘Aynı gökyüzü altında 100 yıl’ temasıyla çeşitli etkinliklerle uzay ve astronomi konulu etkinliklerle tüm dünyada kutlanıyor. Bu özel yıl nedeniyle birliğe üye 70 ülkeye yeni bulunan yıldız ve gezegenlere isim verme hakkı tanındı. Üye ülkelerden olan ve bilimsel çalışmalarla adından bahsettiren Türkiye’ye de güneş sistemi dışındaki ötegezegenlerden birine isim verme hakkı tanındı. Amerikan Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA) Kepler Teleskobu’nun kesinleştirdiği geçiş halindeki ötegezegen WASP 52b’nin, dünya astronomi literatürüne Türkiye’den verilecek isimle geçmesine karar verildi. Işık hızında yani saniyede 300 bin km hızla gidildiğinde 457 yıl sonra varılabilecek WASP 2 hiçbir teknolojik alet ile görülemezken gelişmiş teleskoplar peşindeki yıldızı görüntüleyebiliyor.

Latin harfleri ve kolay telaffuz edilmesi gerekli

Türk Astronomi Derneği Genel Sekreteri ve İstanbul Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Sinan Alis, isim verme hakkının Türk astronomi bilimi açısından büyük önem taşıdığını söyledi. Dr. Alis, “Yıldıza ve gezegenine verilecek isimler herhangi bir dil olabilir. En önemli kural Latin harfleri ile yazılabilmesi, 4-16 karakter uzunluğunda olması ve birden fazla dilde telaffuz edilebilmesi. Türkiye’nin vereceği isimlerin Türkiye’ye özel olması bekleniyor.Kampanya yeni başladı. Yıldıza ve ötegezegene verilecek isimler için kısa liste oylamayla belirlenecek. En son kararı Ötegezegen İsimlendirme Ulusal Komitesi verecek. İlköğretim ve lise dengi okullarımızı, astronomi ve uzay bilimleri ve bu alanlarla ilgili bölümlerimizi, bilim merkezlerimizi, gözlemevlerimizi isim belirleme yarışması yapmaya çağırıyoruz.iau100.tad.org.tr adresinden bilgi alınıp aday isimler bildirilebilir.

“Yıldızını görebiliriz”

Ülkemizde de ötegezegen araştırmalarının yapıldığını söyleyen Dr. Alis, “Ulusal komite üyelerimizden Doç. Dr. Mesut Yılmaz, 2017 yılında bir ötegezegen keşfettiler. Bu isimlendirme kampanyasının Türkiye’deki astronomi çalışmalarına ilgiyi arttıracağını ve hatta gençlerimizin bu alana ilgi göstermelerini sağlayacağını umuyoruz. Gelecekte, Türkiye’den daha fazla ötegezegen keşfi yapılabilmesini diliyoruz. Ötegezegeni görmek mümkün değil, dolaylı yollarla ve gelişmiş bilimsel tekniklerle saptandı ve keşfi doğrulandı. Ancak bu ötegezegenin çevresinde dolandığı yıldız Türkiye’den görülebiliyor.” diye konuştu.

WASP52b

Güneş dışındaki yıldızların çevresinde dolanan gezegenlere yani Güneş Sistemi dışındakilere ötegezegen deniliyor. WASP 52b’nin varlığı yörüngesinde döndüğü yıldızın önüne geçtiğinde tespit edilmişti. Ötegezegen, Jüpiter’in yarısı, yerkürenin 50 kat büyüklüğünde. Çevresinde dolandığı yıldız WASP-52b Pegasus takımyıldızında. Pegasus (Kanatlı At) Takımyıldızı, ilkbahar ve sonbahar ayların arasında Türkiye’den rahatlıkla görülebiliyor. İsim vereceğimiz yıldız yaklaşık 12 kadir parlaklığında. Bu onun çıplak gözle görülemeyeceğini ama 20-30 cm’lik teleskopla görülebileceği anlamına geliyor. Etrafında dolanan ötegezegen ise görüntülenemiyor. Astronomlar, 10-15 yıl içinde ötegezegenleri görüntülemeyi hedefliyorlar. İsim önerileri 25 Ekim’e kadar toplanacak. Değerlendirme ve oylamalarla Kasım’da İAU’ya iletilecek. Aralık sonunda da tüm dünyaya aynı anda onaylanan isimler duyurulacak.