Trabzon’a ulaşmak için yola çıkan 3 gemi

Yavuz ve Midilli gemilerinin Sovyet Rusya’nın Sivastopol ve Novorosisk limanlarını bombalamasıyla 2 Kasım 1914’te resmen Birinci Dünya Savaşı’na Almanya’nın yanında giren Osmanlı İmparatorluğu önce Doğu ve Kafkas cephelerinde savaşmıştı. Savaş ilânından Sarıkamış-Erzurum istikametinde ilerleyen Ruslarla savaşan 3. Osmanlı Ordusu büyük hazırlandığı büyük saldırının kumandanlığını Enver Paşa üstlenmişti. Sarıkamış Taarruzu olarak bilinen saldırı öncesinde kış şartlarında savaşacak ordunun ihtiyaçlarının karşılanması için İstanbul’dan 3 geminin askeri malzemelerle donatılmasına karar verilmişti. Zorlu kış koşullarında savaşacak askerlere erzak ve mühimmat götürmek için donatılan Bezm-i Alem, Bahr-i Ahmer ve Mithat Paşa gemileri 7 Kasım 1914’te Karadeniz Ereğli açıklarında Rus donanması ile karşılaşmıştı. Trabzon’a ulaşmayı hedefleyen korumasız 3 gemi, Ruslar tarafından batırılırken ordunun çok önemli ihtiyaçları da derinlere gömülmüştü.

120 bin askere ikmal götürüyordu

Sarıkamış ve Kafkas cepheleri üzerine araştırmalar yapan dünyaca ünlü kalp cerrahı Prof. Dr. Bingür Sönmez 107 yıl önce yaşanan olayın sebep olduğu kayıpları Milliyet’e değerlendirdi. Sarıkamış Dayanışma Grubu Kurucu Başkanı Prof. Dr. Bingür Sönmez, “120 bin askere ikmal götüren 3 geminin 220 personelinden ancak 36 tanesi kıyıya yüzerek ulaştı. 16’sı boğulurken esir alınan 168 kişiden 13’ü esarette şehit olmuş, sadece 20’si esaretten dönebilmiştir. Diğerleri hakkında bilgi yok. Şehitlerimize borcumuzu tam mürettebat listesini yakında çıkacak kitabımda paylaşarak ödemeye çalışacağım” dedi.

“Teşkilat- I Mahsusa’nın eğittiği Çerkezler Vardı”

3 geminin taşıdığı kışlık erzaklar kadar yükünün çeşitliliğine dikkat çeken Prof. Dr. Bingür Sönmez, “Mareşal Fevzi Çakmak’a göre gemilerde bir daha ele toparlanmayacak kadar kışlık donanım, bu savaş için çok gerekli olan haritalar, cephane, keşif amaçlı kullanılacak 2 uçak, 3 pilot ve bir tayyare bölüğü, askerler ve Teşkilat-ı Mahsusa tarafından cephe arkasında isyan çıkarmak üzere özel yetiştirilmiş Çerkez liderler bulunuyordu. İstanbul’dan Erzurum’a yapılacak nakliyat için en uygun yol Trabzon’a kadar vapurla ardından Erzurum’a şose yol üzerindendi. Rusların Rostislau ve Kaul gemileri kömür nakil limanımız Ereğli’yi bombaladıktan sonra Sivastopol’e dönerken sisler içinde üç geminin siluetini görür. 3 gemi Trabzon’a yol alırken, Zonguldak Ereğli açıklarında batırılır. Gemilerin güvenliksiz Karadeniz’e çıkarılması felaketi hazırlamıştır. Amiral Suşon’un Karadeniz’in güvenliğini sağlayamamasının bedeli çok ağır olmuştur. İlginç olan amiralin Karadeniz’de donanma güvenliği olmadığını, sorumluluk alamayacağını daha önce anlatmış olması. Aralık 1914’de Sarıkamış’ta yapılacak Türk taarruzu için elzem nitelikteki lojistik malzeme bu vapurlarla taşınıyordu. Rusların bu vapurları batırması, belki de cephenin kaderini değiştiren en önemli olaylardan birisi olarak tarihe geçti. Olayı haber alan Türk basını büyük hayal kırıklığına uğradı. Gemilerinin batırılmasının Türk gazetelerinde duyurulmaması savaş ortamında kamuoyunun moralinin olumsuz etkilenmemesi için Türk Genel Karargâhının tavrı olarak kabul edilebilir.” dedi.

“Bu gemiler bulunmalı”

22 Aralık 1914 ve 5 Ocak 1915 arasında gerçekleşen Sarıkamış harekatının gemilerin batırılmasıyla Karadeniz’de kaybedildiğini belirten Prof. Dr. Sönmez, “Donanma desteği olmadan kara harekatı yapılamayacağının en belirgin örneği Sarıkamış’tır. Askeri amaçla Karadeniz’e çıkan bu üç gemi korumasız olarak Ruslara ikram edilmiştir. 2007 yılından beri her 7 Kasım’da Karadeniz Bölge Komutanlığı ve Karadeniz Ereğli Belediyesi Sarıkamış Deniz Şehitleri Anıtı’na çelenk koyarak şehitlerimiz anıyor. Gemiler batırılmasaydı Kafkas Cephesi’nde yine yerinilebilirdik ama kaybımız bu kadar büyük olmazdı. Bu gemileri aramak için değerli deniz araştırmacısı Selçuk kolay özel donanımları ile bir hafta Karadeniz’de çalıştı. Battıkları derinliklerde onları bulmak için çabaladı. Donanmamız da derinlere robotlar salarak tarama yaptı ama bulunamadı. Hemen derinleşen hırçın Karadeniz’de gemileri bulabilirsek bazı hatıraları çıkartmak ve sergilemek istiyoruz” diye konuştu. İngiltere’de yapılan Bezm-i Âlem 118 metre boyundaydı ve 1906 yılında İdare-i Mahsusa tarafından satın alınmıştı. 109 metre boyundaki Bahr-i Ahmer ise 3 bin 724 ton ağırlığında ve 1911 yılında Osmanlı Seyr-i Sefain İdaresince alınmıştı. Mithat Paşa ise 113 metreydi ve 1911’de Osmanlı Donanma Cemiyeti tarafından satın alınmıştı. Gemilerin maketleri Prof. Dr. Bingür Sönmez tarafından Sarıkamış-Kafkas Cephesi Araştırma Tanıtım Merkezi’ne armağan edildi.