Terkos

Meteorolojik Yağış Gecikmesi

En büyük küresel çevre tehdidi iklim değişikliğiyle yüzyıl öncesine göre kış aylarını 1,5 derece daha sıcak geçiren İstanbul’un su sorunu bilim insanlarını düşündürüyor. Bilim insanları, 2020 Aralık sonunda barajlardaki doluluk oranı yüzde 15’e kadar düşen İstanbul’un; göl, baraj ve göletlerini 6 gün süren kar yağışının ardından gözlemledi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi ve Türk Coğrafya Kurumu Başkanı Doç. Dr. Ahmet Ertek ve İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü’nden Dr. Hakan Kaya ile bir asistandan oluşan akademisyenler saha çalışması için Küçükçekmece ve Büyükçekmece gölleri ile, Sazlıdere, Terkos ve Ömerli barajlarında gözlem yaparken, incelemelere eşlik ettik. İSKİ, Ocak ayındaki etkili kar yağışıyla barajlardaki doluluk oranını yüzde 82 olarak açıklarken, bilim insanları 14 ayda yüzde 15’den yüzde 82’ye çıkan oranın nedenlerini belirlemeye çalıştı. Gazetemizin 4 Ocak 2021 günü yaptığı haberi hatırlatan uzmanlar 2 günlük gözlemin ardından hızlı yükselişin nedenini iklim değişikliği yerine ‘meteorolojik yağış gecikmesi’ ya da ‘iklim değişkenliği’ olarak tanımlandı.

İklim değişikliği değil meteorolojik yağış gecikmesi

İstanbul Üniversitesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ahmet Ertek, 14 ay önce yatayda 150-200 metre çekilen göl ve baraj havzalarındaki suyun kendilerini üzdüğünü söyledi. Doç. Dr. Ertek, “Havzalardaki teknik gözlemlerimizle suyun yatayda 150-250 metre alanı doldurduğunu, su seviyesinin de 3-5 metre yükseldiğini gördük. 2020 yılında İstanbul çok kurak bir dönem geçmişti. Ama 2022 yılının Ocak ayında kentte 25-30 cm, kuzey ormanlarında 50-60 cm kar örtüsü görüldü. Karların erimesi İstanbul barajlarının dolmasına ve 16 milyon insanın su ihtiyacının sağlanmasına neden oldu.  2020-2021 kış ve baharı için ‘gecikmiş su noksanı’ veya ‘normal yağış koşullarından negatif sapma’ tanımlamasını kullanabiliriz. Bu yıl yaşanan yağışlara ise ‘Küresel iklim değişikliği’ etkisidir diyemeyiz. Bu yıl yaşananlara kentsel yapılar, binalar ve asfaltlardan kaynaklanan insan etkisinin de bulunduğu daha çok ‘meteorolojik yağış gecikmesi ya da ‘iklim değişkenliği’ diyebiliriz.” dedi.

Sazlıdere

“400 günlük suyumuz var ama tedbirli olmalıyız”

Güneşteki patlamalarla oluşan güneş lekelerinin 7 ya da 11 yıllık periyotlarda kuraklık ve ya taşkın getirebileceğini söyleyen Ertek, 2000-2007-2014-2021 yıllarında yaşanan su azlığı ve kurak dönemleri hatırlattı. Ertek, “2021 baharında yeterince yağış düşmemesine rağmen, hidrolojik ve tarımsal kuraklık yaşanmadı. İSKİ verilerine göre, dünyanın en kalabalık kentlerinden İstanbul’un günlük su ihtiyacı 3,5 milyon metreküp dolayında. Bugünlerde İstanbul barajlarının doluluk oranı yüzde 85-90 olduğuna göre 400-450 günlük suyumuz var. Ancak bahar ve yaz aylarında gelişecek buharlaşmayı düşünerek suyu dengeli ve tedbirli kullanmalıyız. Hortumla araba yıkamak ve bahçe sulamak gibi alışkanlıkları gözden geçirmeliyiz. Unutmamalıyız ki, geciken yağışlar ve su noksanlığına nüfusunun artış hızıyla su ihtiyacının karşılanamaması su fakiri olmamızı sağlayabilir. Bilimsel ve çok disiplinli bir su planlanması yapılmalıdır” diye konuştu.

Koyunların otladığı artık sulak alan

İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü’nden Dr. Hakan Kaya ise, “14 ay önce İstanbul barajlarında suyu bulmak için havzalarda 150-200 metre yürümüştük. Sazlıdere Barajı Şamlar Köyü’nde suyun çekilmesiyle baraj tabanında koyunların otladığını, balıkçı kayıklarının ortada kaldığını, hatta eski çeşme ve köprünün ortaya çıktığını görmüştük. Baruthane Bendi Köprüsü’nün doğusunda su yoktu. Büyükçekmece Barajı Gölü’nde de Bizans İmparatoru Justinianus’un 1500 yıl önce yaptırdığı baraj seti ortaya çıkmıştı. Bu yıl ise eserlerin hepsi baraj suları altında. 18-19 Şubat 2022 günlerindeki teknik gözlemlerimizde barajların seviyelerinin bu yılın yağmur ve kar yağışlarıyla yüksek seviyede olduğunu görünce sevindik.” dedi.

Büyükçekmece Gölü

Vatandaşlar “Yağan kar toprağa karıştı bize bereket oldu”

Sazlıdere Barajı kenarındaki Eski Şamlar Köyü’nden Remzi Gölbaşı, iki yıl arasındaki gözle görülür farkın turist hareketliliğini artırdığını söyledi. Gölbaşı “İnsanlar suyun verdiği rahatlatıcı etkiyle köyümüze geliyor. 1 metreyi bulan kar örtüsü bize bereket olarak döndü” dedi. Ömerli Barajı kenarındaki Kurtdoğmuş Köyü muhtarı Muhammet Özyurt ise, “İçme suyu havzası olduğu için bölgemiz korunuyor. Balıkçılar oltalarını atmak için 200 metre yürümek zorunda kalmıyor. Baraj olması gereken seviyede” dedi.

Ömerli