Tek kanallı günlerde Kaptan Onedin ile denize açılmak… Uluç Hanhan’ın kaleminden

Denizciler cumartesi akşamı ekran başına

Bir adada yaşarsan, oyunlarının yarısı deniz, yarısı da askerlikle ilgili olunca, doğal olarak Kaptan Onedin (The Onedin Lines) benim çok ilgimi çekmişti. O zamanlar TRT’nin tek kanalı var. Hatırladığım kadarıyla dizi cumartesi akşamları yayınlanırdı. İngiliz yapımı (BBC) olan televizyon dizisinin başrollerinde John Peter Gilmore (Kaptan Onedin, 1931-2013) ve Anne Stallybrass (Anne Onedin, eşi, 1938), Howard Lang ( Mr. Baines, 1911-1989), Jessica Benton (1948) vardı. Yapımcısı Cyril Abraham olan dizi 1971 ile 1980 arasında 8 sezon ve 91 bölüm olarak İngiltere’de gösterildi. TRT’de ise sanırım yetmişli yılların sonlarına doğru yer aldı. Günümüzde bu dizinin bazı bölümlerine ait reytingler şu şekilde sıralanıyor; The Passanger (1974, 8.8), Uncharted Island (1976, 8.8), Pound and Pint (1972, 8.6), Goodbye Goodbye (1972, 8.6) ve Danger Level (1973, 8.4). Dizi 1860 ile 1886 arasında Liverpool’da geçiyor ve kurgusal bir denizcilik şirketi olan, sahibi James Onedin’in adını taşıyan Onedin Line’in yükselişini konu alıyor.

Sirke Suratlı Kadın: Anne

Kaptan Onedin’in geniş ve uzun favorileri, silindir şapkası unutulmazdı. En çok hatırladığım, seferde Kaptan Onedin’in yüksek sesle “Bay Baines!” diye bağırmasıdır. Önceleri ikinci kaptan olan Bay Baines, daha sonra süvariliğe terfi etmişti. Zaman zaman Edward Lloyd’un açtığı Lloyd Kahve Evi de dizilerde gözükürdü. Burada denizciler, yelkenciler, yük ve gemi sahipleri buluşurdu. Bir keresinde Mr. Baines gemide tayfa eksikliği gidermek için barlardan topladığı içkiden sızmış gençleri gece vakti gemiye getirmişti. Bir gemi filosu kurmak isteyen James Onedin, armatör bir ailenin kızı Anne ile evlenir. Hatta Türkçe çevirilerde Anne için “sirke suratlı” sözcüğü geçmişti. Ancak yapılan bu mantık evliliği gerçek bir aşka dönüşmüştü. Bir bölümde de haritada yer almayan bir ada bulmuşlar ve bu adada martı gübresi keşfetmişlerdi. Dizide yelkenli gemilerden buharlı gemilere geçiş evresi de görülebilir. Bununla ilgili diziden geçen bir sahneyi bir meslektaşım hatırlattı. Onedin, buharlı bir gemi alıyor ve navluna gidiyor. Tabii diğer gemilerle rekabet de söz konusu. Yolda makinesi bozulan Onedin’in yanından geçen yelkenli gemi tayfası, deyim yerindeyse ona “nanik” yapıyor. Ancak tamirden yılmayan Onedin ve tayfası makineyi tamir ederek ipi göğüslüyor.

Müziğiyle başka diyarlara götürürdü

Dizinin tema müziği de çok hoş. Bu müzik, Ermeni asıllı ünlü Sovyet besteci Aram Haçaturyan’a (1903-1978) ait olup bestecinin Spartaküs bale müziğinden alınmış. Bu müziği şu linkten dinleyebilirsiniz; https://www.youtube.com/watch?v=yTWK-eBjS3Q. Diziyle ilgili güzel bir rastlantı da var. Bu dizide gerçekleşen evliliğin gerçek hayatta da gerçekleşmesi. Ne derler, bilirsiniz; insan yakın çevresindekilerle, en çok gördükleriyle yaşamını birleştirir. Peter Gilmore iki evlilik yapıyor. Gilmore’un yaptığı ikinci evlilik de dağılıyor ve dizide eşini canlandıran Anne Stallybrass ile arasındaki dostluk yavaş yavaş gelişiyor, birbirlerine âşık oluyorlar ve birlikte yaşamaya başlıyorlar. Birlikteliklerinin onuncu yılında 1987’de, çift evleniyor ve Gilmore’un Şubat 2013’teki ölümüne kadar beraber oluyorlar. Çift Londra, Barnes’da yaşıyorlardı ve Dartmouth’da Onedin Line’daki sahneler için bir film yeri olarak kullanılan Onedin House adlı bir kulübeye sahiplerdi.

Kaptan Kusto ve Kaptan Onedin

İnsanın yaşadığı yer, ailesindekilerin sahip olduğu meslek, izledikleri, yaşadıkları ileride seçeceği meslekte etkili olabiliyor. İşte o zamanların “televizyonu” bizi Kaptan Kusto ve Kaptan Onedin ile tanıştırdı. Her iki kaptanın benim kuşağımdakiler tarafından hala hatırlandığını görmek çok güzel. Kuşağımdakiler gibi Kusto ve Onedin’in beni derinden etkilediğini söyleyebilirim.