ZAMAN YOLCUSU VAPURLAR KİTABINI OKUMAK İSTER MİSİNİZ? KAPTAN ULUÇ HANHAN YAZDI

Uluç Hanhan: Merhaba Erdem Bey, kısaca kendinizi tanıtır mısınız?

Erdem Cever: 60 yaşındayım, çocukluğumdan beri gemilere meraklıyım, orta ve liseyi yatılı okudum, okul limana bakıyordu, ben de bunu fırsat bildim ve boş vakitlerimi limandaki gemileri gezerek geçirdim, ayrıca gemi acentelerinden kartpostal ve broşür de toplardım. Üniversite denizlerden uzak olduğundan gemilere de uzak kaldım, tekrar İstanbul’a dönünce merakım kaldığı yerden devam etti, bu sefer artık gemi objeleri toplayarak ve resimlerini alarak koleksiyonumu genişletmeye başladım. Bu geçmişimin gemilerle ilgili bölümü. Evliyim, iki çocuğum var, tekstil sektöründe çalışıyorum, İstanbul’da doğdum büyüdüm, çocukluğumdan beri tarihe ve mimariye ilgi duydum.

Uluç H.: Ekim 2019’da İstanbul’da açtığınız ‘Zaman Yolcusu Vapurlar’ sergisi ile ilgili olarak medyada çıkan yazılarda önemli birkaç unsur öne çıkıyor: çocukluk çağı, gemi hobisi ve içinden deniz geçen bir liman kentinde yaşamak. Yine yazılarda asıl amacınızın “sınıflarıyla sergi ve müze gezen öğrencilerin hayal gücüne hitap etmek ve ülkemizin denizcilik tarihine görsel bir arşiv kazandırmak” olduğunu görüyoruz. Çocuklar ve deniz tarihi.. Bu iki sihirli sözcüğü biraz açar mısınız?

Erdem C.: Benim şansım, merakımın ülkeye de faydalı bir tarafı olması, bu arada şunu da belirteyim bu konuyla ilgili hiçbir ticari bir gaye gütmüyorum. Amacım tabloları mümkün olduğunca ülkenin değişik şehirlerinde sergilemek, kitleye ve bilhassa sınıflarıyla sergi/müze gezen öğrencilerin bilgisine sunmak, görsünler ve öğrensinler, zamanında ne gemilerimiz varmış diye düşünsünler, belki bazıları benim gibi merak sarar ve ileride bu kendilerine hoş bir meşguliyet olur. Bir de tabii ki bu koleksiyon sivil denizcilik tarihimiz açısından görsel bir arşiv niteliği taşıyor.

Uluç H.: Serginiz ile ilgili bir soru sormak istiyorum. Bu sorum daha çok, sergi açılışını izleyen günlerle ilgili olacak. Çocukların, gençlerin, okul yöneticilerinin ilgisi nasıldı? Bu süreçle ilgili olarak bize neler aktarırsınız?

Erdem C.: Bu soruyu müze yetkilileri daha iyi cevaplayabilir ama şunu söyleyebilirim, talihsizlik serginin üçüncü bölümünün (sergi üç bölümden oluşuyor) Osmanlı dönemi (1838 –1922 ) , Cumhuriyet dönemi (1922 –1990’lar ), armatör gemileri ve Deniz Yolları gemileri ( ki şu anda da devam ediyor) pandemiye denk gelmesiydi. Ama zannetmeyin ki pandemi öncesinde de, gezenlerden veya kurumlardan herhangi bir geri bildirim, bana ulaşan bir talep, istek, müspet veya menfi bir yorum gelmiş olsun. En tuhafıma giden de buydu zaten. Belki de sergiyi iyi duyuramadık, bu da olabilir.

Sivil Denizcilik Müzesine İhtiyacımız Var

Uluç H.: Türkiye’de sivil bir Denizcilik Müzesi’nin olmaması herkesin malumudur. Bu konuda bazı girişimlerin olması sevindirici olmakla beraber, denizciliğe yüzyıllarca önce başlamış Anadolu halkının bugüne kadar, bunu gerçekleştirememiş olması çok üzücüdür. Bizim, Şirket-i Hayriye’miz, Seyri Sefain’imiz, Şirket-i Hamidiye’miz yok muydu? Sayın Prof. Dr. İlber Ortaylı bir kitabında bir devlet denizcilik şirketimizin birine ait arşiv belgelerinin hurda kâğıtçılara verildiğini üzülerek belirtir. Devlet geleneği arşivi gerekli kılar ama onu korumak ayrı bir meziyettir. Siz yukarıda belirttiğiniz gibi ‘denizcilik tarihine görsel bir arşiv kazandırmaktan’ söz ediyorsunuz. Denizcilik müzeleri, arşivleri neden önemli?

Erdem C.: O ülkenin veya bölgenin ticari hayatını ve geçmişini ihtiva eden bilgilere sahip olduğu için, bunlar resim olur metin olur, sonuç olarak bilgi edinilecek vesikalardır. Daha geniş perspektifle bakıldığında dünyayı da ilgilendirir çünkü bir gemi denize açıldığında bağlantısının nereye varacağını ancak araştırınca bulursunuz. Benim koleksiyonum arşivin görsel bölümünün bir parçası olabilir, belki yazılı vesikalar kadar bilgilendirici olmasa da göze hitap ediyor ve ülkemizde eksik olan bir sahanın kısmen de olsa açığını gideriyor.

Uluç H.: Sizde tabloları bulunan Türk yolcu gemilerinden oluşan bu kitap çalışmanız bir nevi açtığınız serginin bir kaydı olacak. Kitap yayımlama konusunda güçlükleri iyi bilenlerdenim. Fikrimi sorarsanız, kitap yayımlamanın yazmaktan daha zorlu olduğunu söyleyebilirim. Yayınevlerinin bu tarz tematik kitaplara “kârlı” olmadığı gerekçesiyle sıcak bakmadığı bilinen bir gerçek. Mevcut koşullarda başka bir alternatifimiz yok mu? Bana göre var, sanırım burada görev denizden kazandığını yine denize yatıran ve deniz tarihine önem veren vizyoner iş insanlarına düşüyor. Bu konuda görüşlerinizi öğrenmek isterim?

Erdem C.: Yeni bir gemiye veya bilgiye ulaşınca unutmadan eklemek için 320 sayfalık kitap çalışmasını kaydettiğim USB’yi cebimde gezdiriyorum. Bugüne kadar bir sürü banka, ticaret odası, müze ve basabileceğini düşündüğüm yerlere başvurdum, sonuç alamadım. Yanlış anlaşılmasın, ne telif hakkı ne de başka bir talebimi daha konuşmadan ret cevabı alıyordum. Galiba sonunda bu işi de ben üstleneceğim. Anladım ki; bazı işleri yaptırmak için arkanız olması gerekiyor. Ben çevremi bu iş için kullanmamaya kararlıyım. Bu gönül işi ve bu yollar gönüllü olanla yürünüyor. Onu anladım.

Uluç H.: Son olarak eklemek istedikleriniz var mı?

Erdem C.: Bazen ‘Acaba bu işe girmekle hata mı ettim?’ diye düşünüyorum, ama sonra yok yine de iyi iş çıkarttım diyorum, kendimi avutmuyorum , inanarak söylüyorum. 1838’den bu yana yolcu da taşımış 150 Türk bandıralı vapurun yağlıboya tablolarını çizdirdiğim için bahtiyarım, artık bizim de öbür denizci ülkeler gibi asabileceğimiz, seyredebileceğimiz, sergisini yapabileceğimiz resimlerimiz var. Bakalım bundan sonra hangi şehirde bir gemi tabloları sergisi açacağım; güzel olan sergiye talip olunması, asıl bu beni çok mutlu edecektir.

Uluç H.: Erdem Bey çocukluk yaşta edindiğiniz hobiniz, şimdi bizi “Yolcu Gemilerimiz” hakkında düşünmeye, onları görmeye, onları araştırmaya, onlar hakkında yazmaya, onları sevmeye, onları yeniden yorumlamaya sevk ediyor. Bize bu güzel duyguları yaşattığınız için size ne kadar teşekkür etsek azdır. Denizler güzeldir, ama denizler gemilerle güzeldir. Umarım bu kısa görüşme yaptığınız çalışmanın kitaplaşması ve yeni sergiler açılması için bir vesile olur.