Moskova'dan güneye zorlu yolculuk

Savaşın yıkıcı etkisini ve insanların üzerinde bıraktığı düzeltilemez hasara anlamak için Donbass bölgesine gitmek yeterli olur. Bir yılda Donbass bölgesinde nelerin değiştiğini anlamak için zorlu bir yolculuğa katlanmak gerekiyor. Hava koridoru kapalı olduğundan Moskova'dan bir günü aşan demiryolu ya da otobüs yolculuğuyla bölgeye gidilebiliyor. Moskova'dan güneye uzanan 1200 km'lik yol için güvenli istasyonlara karayoluyla ulaşmak ve 24 saatlik tren yolculuğuyla Donetsk'e gitmenin bedeli 28 saati buluyor. 2014 yılında imzalanan Minsk Protokolü'ne rağmen 9 yıldır süren endişe geçtiğimiz yıl sokağa çıkma yasağını getirmişti. Sokağa çıkma yasağı Ocak ayında kaldırılırken kentte süren en büyük sorun susuzluk. Haftada 3 gün ve belli saatlerde verilen su, geceleri eksi 15 dereceyi bulan havada ısınmadığı için banyo yapmak ayrı bir dert.

Ölen anne kız heykeli Gorlovskaya Madonna

Bombaların gölgesinde barış özlemiyle sanat eserleri üreten demir ustası Mihalov Victor Petroviç, silahları sanata dönüştüren demirci olarak biliniyor. Türk medyasında ilk kez konuşan Mihalov Victor Petroviç, Donetsk bölgesinde patlayan bomba ve füzelerden arta kalanlardan adeta sanat resitali oluşturuyor. Şehrin değişik yerlerine düşen füze, mermi ve bombaların boş kovanları kadar cephede ele geçirilen silahları kullanarak heykeller yapan Petroviç, en duygusal eserinin Gorlovskaya Madonna olduğunu söyledi. 2014 yılında yaşanan çatışmalarda hayatını kaybeden 23 yaşındaki Christina Zhuk ve 1 yaşındaki kızı Kira'nın ardından çok üzüldüğünü söyleyen Petroviç, aynı trajediye 2022 yılında tanık olduğunu belirtti.Petroviç, "Şehrimizin Gorlovskaya semtinde yaşanan iki anne ve iki kız çocuğunun ölümü üzerine barış heykeli yapmak istedim. 3 ayda tamamladığım demir heykelin alt gövdesi tank bombalarından, üst gövdesi füze parçalarından. Yapraklar ve çiçekler ise bomba atıklarından. Kucağındaki çocuğu bombalardan korumaya çalışan genç bir anneyi ve kızını anlatabildiysem ne mutlu. Savaş bittiğinde eserimi Donetsk Meydanı'nda sergileyeceğiz" dedi. Diğer eserinin ise 'Ölen Çocuklar Anıtı' olduğunu söyleyen Petroviç, "Dua eden Meryem Ana'nın hemen altında savaşta ölen çocukların ruhları gökyüzüne çıkıyor diye düşündüm. 1 Haziran Rusya Uluslararası Çocuk Esirgeme Günü'nde Aleya Angela Anıtı'nda sergileyerek, 2014'ten beri savaşta ölen çocukları unutturmamaya çalışacağım" dedi.

İnsansız ve sessiz sokaklar

Donetsk ve Luhansk büyükşehirlerini kapsayan Donbass bölgesinde insanlar, 2014 yılındaki gerginlikle göçe başlarken geçen yıl ki savaşla adeta şehirlerini terk etmişler. Donetsk, Luhansk ve Mariupol'da nufüs yarı yarıya azalırken, savaşın getirdiği karanlık günlerden en çok etkilenen yine gençler ve çocuklar. Koronavirüs döneminde uzaktan eğitime geçen hemen ardından başlayan savaşla yüzyüze eğitime hasret kalan çocukları sokaklarda görmek pek mümkün değil. Okullar kapalı olduğu için şen kahkahalarını duyamadığımız çocuklar kadar gençlerin karamsarlığı da yüzlerinden okunuyor. Ailesiyle biraz deniz havası almak için Karadeniz'in uzantısı Azak Denizi kıyısındaki Mariupol'da karşımıza çıkan Donetsk Ulusal Üniversitesi öğrencisi 22 yaşındaki Angelina Lipko gençlerin sesi oluyor. "Üniversite bahçesinde arkadaşlarımla yaptığım sohbetler, sınıflardaki derslerimiz hiç aklımdan çıkmıyor. Ama inanıyorum ki bugünler geçecek."

"Dönmelerini bekleyeceğiz"

Lise aşkı Victorya ile yeni evlenen bilgisayar programcısı Sergey Lisenko da 2014 yılından beri süren gerginliğin sıcak çatışmaya dönüşmesinin üzerinde yarattığı tahribatı şöyle anlatıyor. "Çok insan, çok arkadaşımız artık burada değil. yine de Donetsk halkının normalleşmeyle şehirlerine döneceğini umut ediyoruz. Biz şehrimizde kalacağız"

Dünyaca ünlü eserler sahneleniyordu

Her an Ukrayna tarafından gelebilecek bir füze ya da bombanın kurbanı olmamak için sokaklarda çok dolaşmayan insanların yaşamı, füze ve top mermilerinin uğultusu eşliğinde sürüyor. Kamu binaları ve hastaneler işlevlerini tam anlamıyla yerine getirirken birkaç eğlence mekanı ile bazı restoranların akşam 20'ye kadar açık olduğunu gözlemliyoruz. Savaş öncesinde 1.5 milyon nüfusuyla Ukrayna'nın 5. büyük kentindeki Donetsk Devlet Akademisi Opera ve Bale Binası'na isabet eden şarapneller savaşı hatırlamamızı sağlıyor. Ukrayna onur sanatçıları Vasily Riyabenky, Kalenia Kamanyanova ve İnna Doroteivea gibi isimlerin sahne aldığı opera ve bale binasından müzik ve şarkı sesleri yükselmese de savaşın ardından sanat ve kültür merkezi özelliğine tekrar kavuşacağı umut ediliyor.

En çok çocuklar etkilendi

12 yıldır Donetsk'te yaşan Türk vatandaşı Akın Özcan da en çok çocukların duygusal çöküntü yaşadığını belirtiyor. Otobüs işletmeciliği yapan 55 yaşındaki Özcan, "Yaşamımı ailemle burada kurdum, ayrılmayı düşünmüyorum. 2 ay önce evimin çok yakınındaki parka bomba atıldı. Ağır yaralanan kadını kurtarmak için çok çabaladık ama başaramadık. Savaş hiç olmasın çocuklar umutla koşsunlar isterim" dedi.

Askerin silahını süsleyen maskot

Rusya Federasyonu adına savaşan binlerce askerden biri olan Vizör takma isimli askerin silahının üzerindeki maskot dikkatimizi çekiyor. 3 çocuğuna barış günlerinde kavuşmayı istediğini belirten Vizör, "Tüm sorunlar NATO'nun genişlemesiyle başladı. Pek çok akrabam Ukrayna'da. Biz çocuklarımızın geleceği için savaşıyoruz. Rus Deniz Piyadeleri'nin uğur sembolü Talisman'ı yanımdan ayrımıyorum. Talisman, gelecek güzel günleri bana hatırlatıyor" dedi.

"Slav kardeşliğini özlüyoruz"

Öte yandan 12 yıldır Moskova'da yaşayan belgeselci Cem Kıran, "Umarım çatışmalar durur. Bende, Donbass'ı 2014'ten beri atılan bombalarla yaralanan çocukları değil kültür ve sanatıyla tanıtırım. Başkent Moskova'da Rus halkı, çatışmaları büyük gerginlik ve üzüntüyle izliyor. En büyük özlemleri kalıcı barış. Rus halkının büyük çoğunluğu 9 yıldır çözülmeyen Donbass probleminin çözülmesi ve destekledikleri operasyonun sonunda Slav kardeşliğinin tesis edilmesi" dedi.

Uzayda astreoite ismi verilen yazar Korolenko

2014 yılında başlayan gerginliğin savaşa dönüşmesiyle 500 bin kişilik nüfusu yarıdan aza düşen Mariupol, Karadeniz'in uzantısı Azak Denizi kıyısında. Rus, Ukraynalı, Bulgar, Yunan, Ermeni, Belaruslu gibi pek çok milletten insanın barış içinde yaşadığı Mariupol çok kültürlülüğü ve dil zenginliğini korumasına rağmen eski canlılığını barındırmıyor. Neredeyse hiç çocuğun görülmediği sokaklarda normalleşmenin başladığının işareti yaya trafiğine rastlansa da en çok Rus zırhlı araçları görülüyor. Öykü yazarı ve insan hakları savunucusu Vladimir Galaktionoviç Korolenko (1853 – 1921), bombalarla tahrip olmuş bir kamu binasının önünde büstüyle karşımıza çıkıyor.Göremeyen bir kız çocuğunun müzikle bulduğu yaşam sevincini anlatan Kör Müzisyen adlı eseriyle ölümsüzleşen yazar, umutsuzluğa inat ayakta kalan binanın önünde deniz feneri gibi parlıyor. 1977 yılında Sovyet kozmonot Nikolai Chernyh tarafından keşfedilen astroite 3835 Korolenko şeklinde ismi verilen yazar, insanlığın barışa ne kadar ihtiyacı olduğunu uzaydan kanıtlıyor.

Delik deşik binalar önündeki soğukkanlı halk

Donestk ve Luhanks ana şehirlerinden oluşan Donbass bölgesinde insanlar, savaşın geri getirilemez hasarına rağmen günlük hayatlarını devam ettiriyor. Barış içinde yeni bir yaşamı düşleyen halk, hava savunma sistemlerinin gökgürültüsünü andıran sesleri eşliğinde şarapnel parçalarıyla delik deşik olmuş binaların önünden soğukkanlılıkla geçiyor. Donbass halkı, haftada 3 gün verilen suya göre ev işlerini ayarlarken normale dönmenin ilk sinyallerinden olan marketlerden hava kararana kadar alışveriş yapabilmenin telaşını yaşıyor.