Çanakkale’nin Çok Bilinmeyeni Selanik Mayın Gemisi (Gonca)

Çanakkale Deniz Zaferi’nin kazanılmasında önemli görevler üstlenen mayın gemileri Koç Üniversitesi Denizcilik Forumu tarafından anıldı. Kahraman Mayın Gemisi Nusret (Nusrat) ile birlikte boğaza mayın döşeyen Samsun, İntibah ve Selanik gemileri de hatırlatıldı. Nusrat 133, İntibah 114, Selanik 48, Samsun ise 37 mayın döşeyerek işgalci donanmanın İstanbul’a geçmesine izin vermemişti. Mayın gemilerinin anlatıldığı panel, denizaltı harbi uzmanı E. Deniz Kurmay Albay Bora Serdar, Çanakkale Savaşları Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Murat Karataş ve Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Tarih Bölümü Arş. Gör. Buğra Terzi’nin katılımıyla zenginleşti. İstanbul, Hasköy – Rahmi M. Koç Müzesi’nde gerçekleşen program, saat 14.00’te saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunmasıyla başladı. RMK Müzesi Genel Müdürü Mine Sofoğlu’nun açılış konuşmasının ardından, Amiral Cem Gürdeniz “Çanakkale Deniz Zaferi” üzerine bir sunum yaptı. Albay Bora Serdar, “Selanik Mayın Gemisi (Gonca)’nın Yaşam Öyküsü”nü anlattı ve Prof. Dr. Murat Karataş, “18 Mart 1915’te Yaşananlar ve 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal” başlıklı bir sunum gerçekleştirdi. Arş. Gör. Buğra Terzi ise, “Fiat Zero” aracının Albay Mustafa Kemal’e tahsis edildiği dönemde Anafartalar cephesinde yaşananları aktardı.

İstanbul, Hasköy – Rahmi M. Koç Müzesi’nde düzenlenen “Büyük Bir Deniz Zaferin Kahramanları” başlıklı panel, 17 Mart’ta tarihseverleri bir araya getirdi. Saat 14.00’te başlayan etkinlik, Mine Sofuoğlu’nun açılış konuşmasıyla başladı.

ÖDÜLE ADAY GÖSTERİLDİ

Sofuoğlu konuşmasında, “Bugün burada sizlerle olmaktan büyük gurur duyuyorum. 18 Mart Şehitlerini Anma Günü ve Deniz Zaferi’nin anlam ve önemini bir kez daha hatırlatmak, geçmişimizi yad etmek ve gelecek nesillere aktarmak için buradayız” dedi. Müzenin değerli koleksiyonlarından Gonca ve Fiat Zero üzerinden geçmişe bir yolculuk vaat eden Sofuoğlu, Gonca’nın Çanakkale Savaşları’nda mayın dökme gemisi olarak kritik bir rol oynadığını vurguladı. 1992 yılında hizmet dışı bırakılan ve müze tarafından restorasyonla yeniden hayat bulan geminin, klasik bot dergisi tarafından ödüle aday gösterildiğini de müjdeledi.

Sofuoğlu, “Bu başarıda emeği geçen herkese, özellikle rahmetli Erol Ersan’a, restorasyonda çalışan ekibe ve geminin eski kaptanı Atagül Bey’e teşekkür ediyorum. Bugün gemiyi yüksek kalitede tutan Kamil Yüksel ve ekibine de özverileri için minnettarız” diyerek konuşmasını tamamladı.

Cem Gürdeniz, “Hoş geldiniz, bugün burada olmanız, çok değerli ve önemli bir günün parçası olmanız için teşekkür ederim,” diyerek başladığı konuşmasında, 18 Mart Çanakkale Deniz Zaferi’nin önemine değindi ve müzenin kapalı olduğu Pazartesi günü yerine etkinliğin Pazar günü düzenlenmesinin avantajlarından bahsetti.

Gürdeniz, müzede bulunan ve 109 yıl öncesine ait iki kıymetli hatıraya dikkat çekti: Selanik Mayın Gemisi ve Fiat Zero otomobili. Bu tarihi eserlerin, o dönemde aktif olarak kullanıldığını ve Atatürk’ün, daha doğrusu Albay Mustafa Kemal’in Anafartalar Grup Komutanı olarak Fiat Zero’yu kullandığını belirtti. Ayrıca, Selanik Mayın Gemisi’nin detaylı hikayesinin, araştırmacı Bora Serdar tarafından sunulacağını dile getirdi.

“HER 18 MART BURADA BULUŞACAĞIZ”

Amiral Gürdeniz, “Bu iki çok kıymetli hatıranın müzemizde olması nedeniyle, bundan sonra geleneksel hale getireceğiz ve her 18 Mart’ta burada buluşacağız,” diyerek yeni bir geleneğin başlangıcını duyurdu. Müze imkanları ve tarihi hatıraların korunması için Mine Sofuoğlu’na, Çanakkale Savaşları Enstitüsü’ne ve Prof. Dr. Murat Karataş’a teşekkürlerini iletti. Gürdeniz, Türkiye’de tarihin korunmasının önemine vurgu yaparak, “Tarih tesadüflerle korunabilir, bunu hep söylüyoruz. Tesadüfler de sonucu ortaya çıkıyor” dedi ve bu tesadüflerin aracılığıyla tarihi eserlerin korunmasına katkıda bulunan herkese şükranlarını sundu.

Albay Bora Serdar, Selanik gemisinin 1. Dünya savaşında Çanakkale cephesinde mayın harekatında görev alan gemilerden biri olduğuna dair bilgiler verirken Selanik ve Gonca gemilerinin karıştırıldığı ve bazıları tarafından aynı gemi olduğu düşüncesi olduğu üzerinde durdu. Serdar, ” Bu yüzden Deniz Kuvvetleri Komutanlığı bu konuda gerekli araştırmayı yapmalı” dedi.

Prof. Dr. Murat Karataş, saat 15.50’de yaptığı konuşmada, Çanakkale Savaşları’nın önemine dikkat çekti. Karataş, “Öncelikle Mine Hanım’a ve Cem Bey’e bu anlamlı etkinlik için teşekkür ediyorum. Çanakkale, Birinci Dünya Savaşı’nın kazanılan cephelerinden biri olarak karşımıza çıkıyor ve bu zaferi havadan, karadan, denizden elde edilmiş müşterek bir başarı olarak görüyoruz” dedi.

Karataş, Mustafa Kemal Atatürk’ün Çanakkale Savaşları’ndaki rolüne vurgu yaparak, “Atatürk, yarbay iken 25 Şubat 1915’te Maydos Bölgesi Komutanlığı’na atandı ve Seddülbahr’e kadar olan bölgede görevli tek komutan olarak önemli bir sorumluluk üstlendi” ifadelerini kullandı.

Ayrıca, Tasviri Efkar gazetesinde yayınlanan ve Mustafa Kemal ile Cevat Paşa’nın birlikte olduğu fotoğrafın, Mustafa Kemal’in kahraman olarak görülmesine katkıda bulunduğunu belirtti. Karataş’ın analizi, Çanakkale Savaşları’nın tarihsel önemini ve Mustafa Kemal Atatürk’ün liderlik vasıflarını bir kez daha ön plana çıkardı.

Terzi, Fiat Zero otomobilinin tarihi ve modelini bulmak için yabancı kaynaklardan yapılan araştırma sürecini anlattı ve talimnamede yer alan görsellerle sunumunu zenginleştirdi. Bu araştırma, Fiat Zero’nun modelini doğrulayan bilgiler içeriyordu ve bu bilgiler, otomobilin tarihsel önemini daha da belirginleştirdi.

Etkinlik, Nusret mayın gemisinde görev yapanların torunlarına plaket verildi. Panel konuşmacıları sahneye davet edildi. Hediye takdimi yapıldı. Fiat otomobil ve Gonca’nın önünde toplu fotoğraf çekimi yapılarak panel son buldu.