İzmir’in en nahif kılavuz kaptanıdır Metin Savaş

Haftamıza katkıda bulunmak için, kılavuz kaptan bir büyüğümle söyleşi yapmayı düşündüm. Ardından İzmir’in en nahif (hassas, ince, kibar) kılavuz kaptanını aradım. Kendisi birkaç saniye sonra karşımdaydı. Gayet güzel karşıladı ve aşağıda okuyacağınız kısa görüşme ortaya çıktı. Şöyle hafızamı kurcaladığımda, kendisini 92-93 yıllarında tanıdığımı hatırlıyorum. O sıralarda TDİ işletmesinin İzmir Limanına kılavuz kaptan alacağını duymuştum ve onların (şimdiki Konak Pier’daki) kılavuzluk istasyonuna gitmiştim. Hafızam beni yanıltmıyorsa, rahmetli Ünal Ağabey, Barış Ağabey, Ahmet Ağabey, Metin Ağabey, Hüseyin Ağabey ve Halil Ağabey vardı istasyonda. Halil Ağabey herhalde yeni işe başlamıştı. Sanırım yağmurlu bir gündü. Giydikleri siyah üniformalar bana Deniz Nakliyat’ı, Liman işletmelerini velhasıl bizim ticaret gemileri denizcilerini gözümün önüne getirdi. 1993’deki sınavda seferdeydim, o yüzden kılavuz kaptanlık kısmet olmadı. Metin Ağabey Kemeraltı’na indiğinde bizim denizcilik kurs merkezine uğrardı, bizi dışarı çıkartır, Kızlarağası Han’ındaki “Kibar Korsan” (Kaptan Fatih Türküstün) ın yerine uğradıktan sonra kahve ısmarlardı. Karşıyaka’da oturduğu için bazen vapurlarda karşılaşırdık. 2004 yılında kılavuz kaptan olmaya karar verdiğimde, Metin Ağabey ve rahmetli Ünal Ağabey bana Dikili’de staj yapmamı salık verdi. 2004 yılında başlayan bu süreç 2008 yılında beni kılavuz kaptan yaptı. Her ikisinin de bende emeği vardır, onları unutamam. Sizleri bu kısa söyleşi ile baş başa bırakıyorum.

Metin Ağabey, kısaca kendinizi tanıtır mısınız?

1956 yılı Marmara Adası doğumluyum. Annem ve dayılarım karşıdaki Paşalimanı Adası’nda sandal balıkçılığı ile babamlar ise ailece yine denizcilik ile uğraşırlardı.

Denizcilik mesleğine nasıl atıldınız?

İlk ve ortaokulu adamızda okuduktan sonra lise eğitimi için adada okul olmadığından İstanbul’a akrabalarımızın yanına gittim. Okuldan sonra genel üniversite sınavlarında alınan puanlar ile okul seçiyorduk. Çocukluğumda adamıza yaz dönemi stajyer öğrencileri ile gelen Yüksek Denizcilik Okulu (YDO) okul gemisi Hamit Naci’yi bilirdim, onları görünce de denizci olmaya özenirdim. O dönemde aldığım üniversite sınavı giriş puanım yeterli olduğundan okula kaydımı yaptırdım. Sonrasında yapılan fiziki yeterlilik sınavlarında da başarılı oldum. Ayrıca Boğaz kıyısında, Ortaköy- Beşiktaş arasındaki okulumuzun yatılı olması, benim gibi ailesinin maddi olanakları kısıtlı olan birçok öğrenci için nimetti. 1975-1979 yılları arasında, diğer birçok okulda olan 12 Eylül 1980 öncesi siyasi olaylarından hiç etkilenmeden, öğrenimimizi kışın okulda, yazın gemi stajlarında tamamlayarak dört yılda mezun oldum.

Meslek yaşantınızdan kesitler duymak isteriz

Genç bir güverte zabiti olarak geleceğimi şekillendirmeye başladım. Çoğunlukla o zamanlar mevcut olan D.B. Deniz Nakliyatı T.A.Ş. olarak bilinen devletimize ait denizcilik şirketimizin gemilerinde çalışarak Uzakyol Kaptanı yeterlilik belgemi aldım. Bu süreçte birkaç özel denizcilik şirketinde çalıştım. Evlenip aile düzenimizi kurduktan sonra bazı özel nedenlerden dolayı kılavuz kaptan olmaya karar verdim.

Kılavuz kaptanlığa geçişiniz nasıl oldu?

1986’da Zonguldak şehrimizin limanında TTK denilen kurumumuza ait limanda kılavuz kaptanlığa başladım. Yaklaşık bir yıl sonra Karadeniz Ereğli ilçesi Erdemir fabrikamızın limanında işe başladım. O dönemde Erdemir fabrikasının ilk limanında hizmet verirdik. Şimdilerde Cape size tabir edilen gemilerin yanaştığı daha büyük dış liman yapılmış durumda. 1990’da TDİ yani Türkiye Denizcilik İşletmeleri tarafından çalıştırılan İzmir şehri limanında yine kılavuz kaptan olarak çalışmaya başladım. İzmir işletmemizin bağlısı olarak şeflikler ile idare edilen; Dikili, Çeşme, Kuşadası, Güllük, Marmaris limanlarında kılavuzluk hizmetini dönüşümlü olarak İzmir’den giderek yapardık. Şimdi tüm bu limanlar özelleştirildiği için ayrıldılar. Günümüzde kılavuz kaptan arkadaşlar sadece İzmir limanında çalışıyorlar. Sekiz ayrı limanda toplam 28 yıl liman kılavuz kaptan olarak çalıştım. Ancak bir sağlık sorunu yüzünden çok sevdiğim işimden, yaş haddi olan 65 yaştan, 7 yıl önce emekli olmak zorunda kaldım.

Kılavuz kaptanlıkta başınızdan geçen ilginç olaylardan birkaç örnek verir misiniz?

Kılavuz kaptan olarak sekiz ayrı limanda toplam 28 yıl çalıştım. Bu süre içinde acı, tatlı birçok olay ile karşılaştım. Yanaşma ve kalkış gemi manevralarında devamlı hareket halinde olduğumuzdan makine, dümen arızası, değişen hava şartları, personel hataları vb. istenmeyen durumlar ile karşılaştık. Tüm meslektaşların da böyle hatıraları vardır. Kadın gemi kaptanları ile manevralar yaptık. Arkas konteyner gemisinde Esra Kaptan ile, Joaana Borchard gemisinde ve Amerikan Lykes Line şirketinin düzenli çalışan (USA- Doğu Akdeniz-Türkiye) Mason Lykes konteyner gemisinin Kaptanı Demsy ile, birçok defa manevra yaptık. Bir 31 Aralık günü akşamı gemiye kalkış için gitmiştim. Elimde de kılavuzluk istasyonumuzu süslediğimiz balonlardan bir tanesini şişirerek ispirtolu kalemle bazı şeyler yazmıştım. Gemiye çıktığımda kaptan katında Kaptan Demsy ile karşılaştım ve kutlama balonunu takdim ettim. Çok hoşuna gitti ve birden yanağımdan öpüverdi.

Gemiler liman yaklaşımında veya çıkarken genelde düşük süratle hareket ettikleri için, özellikle deniz trafiğinin yoğun olduğu yerlerde zor durumlarda kalabilirler. Kılavuz kaptanların gemiye çıkarken ve gemiden ayrılırken haritalarda belirlenen yerlerden gemilere katılmaları ve ayrılmaları konusunda dikkatli olmalarını öneririm. Limanlardan kalkacak olan gemilere söylenen saatte dakik olarak çıkmaları da iyi olacaktır. Personel manevra yerinde, çarmıh başında, makine dairesinde, köprüüstünde alesta durumundadır. Manevra öncesi gemiye çıkıldığında, yapılacak manevra, kullanılacak römorkörler, yanaşma yerindeki fiziki durum, derinlik, akıntı, rüzgâr vb. konularda gemi kaptanına bilgilendirerek mümkün olduğunca fikir birliği yapılmalıdır. Kaptanın en yetkili ve sorumlu olduğu konusunda şüphe yoktur. Kısa süre içinde çok limana uğrayan gemi tiplerinde (konteyner, Ro-Ro vb.) personelin yorgun ve dikkatinin dağınık olacağı hep göz önünde tutulmalıdır. Ben her zaman verdiğim dümen ve makine komutlarını önceden göz ile kırlangıçlardaki göstergelerden takip ederim. Örneğin sancaktan yanaşacaksak, “iskele demir su seviyesinde hazır olsun” dediğimde manevra sahasındaki römorkör ve/veya palamar botundan bunu teyit ederim. Çünkü 250 metrelik bir gemide bunu anlayamam. Baş iter çalıştığında yine baştaki römorkör veya palamarcıya çalışıp çalışmadığını teyit ederim. Hep bir şey ters gidebilir diyerek, B planı veya acil planı düşünürüm.

Biz kılavuz kaptanlara neler söylersiniz?

YDO Güverte bölümünden zabit olarak mezun oldum, daha sonra adımın yanına “Kaptan” ibaresi geldi. Toplumda, her kesimden itibar gördüm, maddi ve manevi olarak kendime yeter oldum. Evlendim, daha sonra kızımız oldu. En iyi şekilde büyüttük, ailemdeki diğer gençlere mesleki olarak önderlik ettim. Okuldan birçok öğrenci kardeşimizin özellikle yaz stajlarında gemi bulabilmeleri için çabalarım oldu. Önce okulumuzu yaratanlara, emeği geçenlere, iaşe ve ibateyi sağlayanlara, bize iş ve kariyer sağlayanlara, minnet, şükran ve saygılarımı sunarım.
Çok teşekkürler Metin Ağabey, sizlere ailecek sağlık, mutluluk ve keyifli bir emeklilik yaşamı dileriz.

Saygılarımla

Uluç Hanhan
www.uluchanhan.com