İnsansız su altı planörü glider cihazına “Deniz Kâşifi”

İklim değişikliğiyle birlikte önemi artan deniz ekosistemine faydalı olmak için süren çabalara Türkiye İş Bankası, derin denizlerde araştırma yapabilen bir cihazla katkıda bulunmuştu. Türkiye İş Bankası’nın “Dünya Bizim Gelecek Bizim” sloganıyla hayata geçirdiği proje kapsamında Orta Doğu Teknik Üniversitesi(ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsü’ne teslim edilen insansız su altı planörü glider cihazına “Deniz Kâşifi” ismi verilmişti. Deniz Kâşifi Marmara Denizi’nin ardından ikinci görevi için Akdeniz’e gidecek.

Akdeniz’de 20 günlük keşif

Türkiye ile KKTC arasındaki deniz alanında gerçekleşecek bilim seferinde yüksek çözünürlüklü ölçüm çalışmaları yapılacak. 20 gün sürmesi planlanan seferde ODTÜ Bilim II gemisinden indirilecek Deniz Kâşifi, Doğu Akdeniz’de ilkbahar sonu ve yaz başında gerçekleşen iki doğa olayını araştıracak. Bilim insanları, havanın ve denizin ısınmasıyla alt ve üst su tabakalardaki sıcaklık farkı, denizde dolaşımı etkileyen bir tabakalaşma başlattığını ve iki tabakanın yakınlaşmasıyla besin tuzlarının derinden yüzeye taşındığını açıkladı. Tabakalaşmanın, mikroskobik bitkisel organizmalar olan fitoplankton için gerekli besin tuzlarının yüzeye taşınmasına engel olduğunu vurgulayan bilim insanları, son teknolojiyle donatılan Deniz Kâşifi’nin uzun süre çalışma yeteneğiyle önemli bilgiler edineceklerini vurguladı.

Besin tuzu ölçümü yapabilen son teknoloji sensör

Deniz Kaşifi’nin en önemli özelliği gemiden bağımsız ve uzun süre sualtında kalabilmesi. Belirlenen rotada 100 güne kadar ölçüm yapabilen ve bin metre derinliğe kadar inebilen cihaz, sıcaklık, tuzluluk, oksijen, klorofil, bulanıklık gibi su kolonunun özelliklerini ölçebilen çok çeşitli sensörlerle donatıldı. Benzerlerinden ayıran başka bir özelliği ise taşıdığı gerçek zamanlı azot ölçebilen sensörü. Besin tuzu ölçümü yapabilen son teknoloji sensör, ODTÜ’nün deniz kirliliğiyle ilgili çözüm önerileri için önemli veriler topluyor. Deniz Kâşifi, ODTÜ’ye bağlı Deniz Ekosistem ve İklim Araştırmaları Merkezi’nin (DEKOSİM) mevsimsel olarak yılda 4 kez gerçekleştirdiği seferlere katılacak. Aynı zamanda derin denizlerde daha kapsamlı bir şekilde ölçüm yaparak bilime ışık tutacak veriler toplayacak.

 İlk keşfini Marmara Denizi için yaptı

Ocak ayında Marmara Denizi’nde çalışan cihaz, İstanbul Boğazı’ndan Marmara’ya giren akıntının yarattığı değişikliklerin ve oksijen dağılımını yarattığı değişimleri incelemişti. Keşifte, Boğaz akıntısının 24 saat içinde gücüne göre iki tabakayı karıştırdığını ve sıcaklık ve tuzluluk değişimlerine neden olduğu belirlendi. Tahmin edilen ve uydudan sinyali görülen bu durum, ilk kez gerçek zamanlı ve yerinde ölçümlerle detaylı konuldu. Tür çeşitliliğinin azalması ve besin bulamayan canlılarının göç etmesi gibi sorunlara neden olan durum için uzmanlar araştırmalarını sürdürüyor. Marmara Denizi’ndeki ikinci keşif ise kış aylarında batıdan doğuya gittikçe alt tabakadaki oksijenin hızlı azalması oldu