Üzerimizdeki baskılar

Zihnen uyanık (mentally alert) : burada adı geçen “uyanık” olmak durumu “uyumuyor” olmak (awake) hali değil, “farkındalığı yüksek şekilde tetikte olmak” ile ilgili bir bilinç halini tarif etmektedir. Bir insanın bu şekilde berrak zihinli ve farkındalığı yüksek olabilmesi ve o şekilde kalabilmesi, kılavuzluk hizmetleri özelinde ancak bazı şartların yerine getirebilmesi ile mümkündür.

Bu şartlara değinmek gerekirse, kılavuz kaptanlar üzerinde en çok baskı yaratan durumların başında ticari baskılar ve sıradaki iş baskısı gelmektedir. Mevcut şartlar altındaki asgari emniyet algısını hiçe sayan ticari kaygı ve tasarrufların (ekstra ekipman kullanmak, doğru manevra zamanı ve süresi üzerindeki baskılar, özlük haklarımız ile ilgili sıkıntılar vb) kılavuzlama ortamına yansıtılması hem gemi kaptanlarını hem de kılavuz kaptanları yıpratmakta ve zihinlerini gereksiz yere meşgul edebilmektedir. İkinci önemli husus da sıradaki iş baskısıdır.

Gerek bölgede görev yapan kılavuz kaptanların gerekse bölgede emre amade bulunan römorkör ve palamarların sayıları bellidir ve limitlidir. Mevcut sayılar en yoğun ana göre değil ortalama yoğunluğa göre oluşturulmuştur, bu uygulama optimizasyon açışından son derece doğru ve gerçekçi bir yaklaşımdır. Zaman zaman yaşanan yoğunluklardan ziyade artık normal hale gelmiş aşırı yoğunluklar, kılavuzlama hizmeti içerisinde yer alan tüm paydaşlar açısından dinlenebilme imkanlarını

tehlikeye attığı / zora soktuğu için ekstra stres kaynağı haline gelmektedir. Bu sebeple kılavuzluk bölgelerindeki gemi hareketleri ve kılavuzlama işinde görev alan tüm tarafların istirahat imkanları sürekli takip edilmeli ve eğer gerekiyorsa, iyileştirici tedbirlerin acı bir uyarıcıya (kaza) gerek kalmadan alınabilmesi aslında işin doğasının bir parçası olduğu kabul edilmelidir.

Zihnen uyanık olmak ile ilgili bir diğer önemli detay da vardiyalar boyunca kılavuzluk hizmetine katkıda bulunan/katılan tüm tarafların (römorkör, bot personelleri, şoförler vb) özellikle de kılavuz kaptanların iaşe ve ibate ile alakalı kişisel gereksinimlerin kesintisiz şekilde karşılanıyor olması, yaşanan stresin kontrol altında tutulabilmesi açısından kılavuz kaptanlara zihnen uyanık kalmaları konusunda çok net katkı sağlamaktadır.

Zihnen uyanık olmak (mentally alert) , kafanızda işinizi layıkıyla yapmanıza engel olacak sorunları, şüpheleri taşımıyor olmakla ilgili bir durumdur. Bu zihin hali; biraz kişinin iç dünyasıyla biraz da dış etkenler ile şekillenmektedir.  Kendi tarafına düşen sorumlulukları layıkıyla yerine getiren bir kılavuz kaptanın artık sistem tarafından korunması gerekmektedir. Zihni sürekli geçim derdi veya temel ihtiyaçlarının karşılanması ile ilgili belirsizliklerle meşgul bir kılavuz kaptan artık sistem için bir risk haline gelebilmektedir.

Monopol piyasa

Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetleri monopol piyasa şartlarında standart ve sabit üst limit tarifesi ile ücretlendirilmektedir. Bu egemen bir devletin egemenlik haklarının bir yansımasıdır. Yani teşkilatların maddi problem yaşama ihtimalleri çok düşüktür. Maddi problem yaşama potansiyeli; bölgeye uğrak yapan gemi trafiğindeki dramatik azalma riskidir.  Bunun haricinde ülkemizdeki ve dünyadaki büyüme oranları, liman hizmetlerinde de sürekli kendini gösterdiği için, gemi sayıları ve limanlarda elleçlenen mal (commodity) miktarları sürekli yükselme eğilimindedir.

Kılavuzluk hizmet yapısına ticari bir faaliyet olarak yaklaşmak, işin özüne oldukça uzak bir noktada olmak demektir. Esasen kılavuzluk hizmetleri için devlet tarafından belirenmiş “tarife ve hizmet alma mecburiyeti” ticaretin rekabetçi doğasına aykırıdır, o yüzden bu hizmetler  ticari rekabete kapalıdır (Karar (rekabet.gov.tr).

Bu sebeple kılavuzluk hizmetlerini mevzuatlarda yer aldığı şekliyle; “bir kamu hizmeti, can, mal ve çevre emniyetini” sağlamak ve sürdürmek için uygulamada olan, devletlerin egemenlik kuvvetlerinin bir tezahürü olarak görmek doğru bir yaklaşım olacaktır.

Bu bağlamda “tarafsız, bağımsız ve sürdürülebilir oranda seri” olma yükümlülüğü bulunan kılavuzluk hizmet standartlarının, sağlıklı şekilde sağlanabilmesi adına “kılavuzluktan elde edilen gelirlerin yine kılavuzluk hizmetlerine harcanıyor olması” işin doğasının bir gereksinimidir. Kılavuzların verdikleri hizmetin müşterisi bizatihi devletin kendisidir.

Hepimizin iyi bildiği üzere teşkilatlara gemiye hizmet görevlendirmesini

Liman Başkanlıkları vermektedir (ordino esasıyla) ve hizmetin asıl alıcısı devlet olmaktadır. Bu yapı içerisinde kılavuz kaptanların mer-i mevzuat çerçevesinde istenilen hizmeti, olması gereken şekliyle verebilmeleri maddi bağımsızlıkları ile doğrudan ilgilidir. Önceden belirlenmiş kılavuzluk hizmet tarifesi; maddi öngörülebilirlik ve bağımsızlığı tek hizmet sahasında tek teşkilat hizmet verir (rekabete kapalı) ilkesi de tarafsız kalabilmeyi mümkün kılmaktadır.

İletişim uzmanları: Kılavuz Kaptanlar ve istihdamları

Uygulamada; kontratlı (entrepreneurial) kılavuz kaptanlar ile istihdam edilmiş kılavuz kaptanlar arasındaki en temel fark;kontratlı olanların kurum içi sürekli bir farkındalık vs eğitim programına tabi tutulamıyor olmaları olarak tespit edilmiştir(Canada Pilotage Act Review Pilotage Act Review discussion (canada.ca) ).

Kılavuz kaptanların kılavuzluk teşkilatları tarafından istihdam edilmesi bizim mevzuatımızda zorunlu tutulmuştur  (Teşkilat yönetmeliği madde 7 ç: Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinde çalışan tüm personelin Türk vatandaşı olması, fiilen ve hukuken teşkilat bünyesinde çalışması, teşkilatın bordrolu personeli olması, bu durumun sosyal güvenlik kayıtları ve diğer belgelerle ortaya konulabilmesi mecburidir.)

Kılavuz kaptanlar orijin olarak uzak yol kaptanlığından gelmektedirler ve bu orijin de işin doğası ile son derece uyumludur. Neticede hizmet verilen gemilerin çok büyük bir miktarı uluslararası sefer yapan ve yabancı personel ile donatılmış gemilerdir.

Kılavuzluk kaptanlık mesleğinin uygulamadaki en büyük bileşeni “iletişim kabiliyetidir” dersek sanırım yanılmış olmayız. Zira farklı kültür ve milletlerden gelen insanların bir gemi üzerinde son derece stresli bir ortamda bir araya gelmeleri oldukça riskli hallere gebe bir durum olması sebebiyle özel ihtimam gerektirmektedir.

Farklı milletlerden gelen bu insanların tek ortak noktaları mesleki tecrübe ve birikimleridir. Uluslararası bir meslek olduğu tartışmasız olan denizcilik mesleğinde ortak dili iyi konuşabilmek ancak benzer tecrübeleri paylaşmış olmakla mümkündür. Bu sebeple kılavuz kaptanların uzak yol kaptanlığı yaparak mesleğe başlamaları çok anlamlıdır.

Kılavuz kaptanlarının kazançlarının; yaratılan/üretilen değerler ile (elleçlenen toplam gemi sayısı ve tonajı sonucunda alınıp satılan malların toplam değeri) orantılı şekilde, köprü üstünde bir araya gelen ekip içerisindeki sosyo-ekonomik yerini; temsil ettiği ülkenin itibarı da göz önünde tutularak günün koşullarına göre ayarlanması hakkaniyetli ve sürdürülebilir olacaktır.

Kılavuzluk hizmetleri doğaları gereği aynı bölgede uzun süre görev yapabilmek ile doğrudan ilgilidir. Mesleğimizde sirkülasyon aslında arzu edilen bir şey olmayıp, ücretlerden kaynaklı yer değiştirmeler, garanti tarife gelirleri marifetiyle rahatlıkla önüne geçilebilecek bir durumdur.

Deniz taşımacılığının tüm oyuncularına eşit mesafede kalmak sistemin temelini oluşturmaktadır. Yani TARAFSIZLIK.

Tarafsız kalınabilmesi esas olarak can, mal ve çevre emniyetinin sürdürülebilir şekilde tesis edilmesine olanak sağlamaktadır.

Tarafsızlığın mümkünatının ilk şartı maddi bağımsızlıktır. Sistem o yüzden monopol ve rekabete kapalı sabit bir tarife yapısı üzerine inşa edilmiştir.

Son Söz: 

Kılavuzluk sisteminin merkezinde KILAVUZ KAPTANLAR bulunur. Sistem kılavuz kaptanların fiili emek ve sanatlarının üzerine kuruludur.

O yüzden kılavuz kaptanların doğru biçimde seçiliminin hayatiyeti  ile ilk stajlarından itibaren sürekli bir gelişim içerisinde oldukları ve denizlerdeki varyasyonların da insan yaratıcılığı ile birlikte sınırsız olduğu unutulmamalıdır.

Buu minvalde kılavuz kaptanların tecrübe basamaklarının bir üst sınırı olmadığı da hatırlarda tutulmalı, bu sebeple de kılavuzluk ve römorkörcülük hizmet düzenleme ve sürdürülebilirlik esaslarına her zaman ihtiyatlı ve sakin yaklaşılması medeni bir toplumun ihtiyaçları arasında görülmelidir.

Denizlerdeki bütün fedakâr denizcilere Allah’tan selamet diler, tüm meslektaşlarıma sevgi ve saygılarımı sunarım.

Kaptan Deniz ATICI

denizatici464@yahoo.com