Bilim insanları hamsiyi izliyor

15 Nisan’da başlayan ve 123 gün süren av yasağı bitti. Bilim insanları Türk mutfağının en çok sevilen balığı hamsi hakkında yaptıkları araştırmalarını tamamladı. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Akdeniz Balıkçılık Komisyonu (GFCM) tarafından da desteklenen araştırma kapsamında Akdeniz ve Karadeniz’de çalışan ODTÜ Deniz Bilimleri balıkçılık uzmanları, hamsinin iklim değişikliği ve artan aşırı av baskısı gibi olumsuz koşullarda kendisini korumak için yöntemler geliştirdiğini belirtti.

Boyunu küçülterek iklime uyum sağlıyor

Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü, Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık Anabilim Dalı Öğretim üyesi Prof. Dr. Ali Cemal Gücü, tezgahlardaki hamsi boylarındaki endişe verici küçülmenin aslında bu türün hayatta kalma stratejisinin bir parçası olduğunu söyledi. Prof. Dr. Gücü, “Karadeniz’e kıyısı olan 6 ülkenin balıkçılık uzmanlarından oluşan Karadeniz Çalışma Grubu, hamsi stokunun büyüklüğü, yavru katılımı, stok üzerindeki balıkçılık baskısı gibi konuları inceliyor. Türkiye için en önemli tür olan hamsi stokunu on yılı aşkındır izliyoruz. Araştırmalarımıza göre 2011 yılında hamsinin ortalama boyu 11 cm civarındaydı.

2022-23 av sezonda 10 cm’nin altına düştü. Ayrıca avlanan toplam hamsi miktarı bu süreçte yarı yarıya azaldı. Bu belirtiler aşırı avcılığa işaret ediyor ama araştırma sonuçları Karadeniz’deki hamsi stokunun beklendiği kadar kötü olmadığını ortaya koyuyor. Aşırı avcılık, iklimdeki düzensizlikler ve insanın Karadeniz’e yaptığı diğer müdahaleler göz önüne alındığında hamsinin davranışlarını değiştirdiğini gözlemledik” dedi.

“Hamsi kendini geliştiriyor”

Prof. Dr. Gücü, “Bir zamanlar 15-16 cm boyunda ve 30-40 tanesi 1 kg gelen hamsiler vardı. Bu boy hamsilere artık rastlanmamasının nedenini büyüme hızlarındaki düşüş. Hamsilerin daha erken yaşta üremeye başlayıp, üreme alanlarını genişlettiğini, göç yollarını değiştirdiğini böylece olumsuz koşulları telafi etmeye çalıştığını gördük. Hamsi varlığını sürdürmek için çabalıyor ve başarıyor. Bu sevindirici bir durum. Ama etkin yönetim planları uygulanmazsa pazara gelecek hamsilerin giderek küçüleceği, yakalanan hamsi miktarı aynı kalsa da ağırlık olarak azalmaya devam edeceği anlamına da geliyor. Halkın doğrudan tükettiği hamsi miktarı azalacak balık unu ve yağı fabrikalarına giden miktar artacak demektir. Yani halk ucuz fiyata hamsiden faydalanamayacak. Bu değerli protein kaynağının besin kalitesinin fabrikalarda önemli oranda düşmesi söz konusu.” dedi.

Akdeniz Balıkçılık Komisyonu (GFCM)

 “Doğru balıkçılık yönetimiyle hamsi hasadı 2 katına çıkabilir”

Türkiye, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü altında çalışan Akdeniz Balıkçılık Komisyonu olan GFCM’in üyesi. GFCM, Akdeniz ve Karadeniz’deki balık stokların sürdürülebilirlik prensipleri içinde avlanması için balıkçılık yönetim planları hazırlıyor. 6 ülkenin katılımıyla oluşan Karadeniz Çalışma Grubu 2013 yılından bu yana hamsi, kalkan, çaça, barbun, mezgit, istavrit, deniz salyangozu ve mahmuzlu camgöz gibi canlıların durumunu araştırıyor. GFCM, uygun yönetim planları uygulanması durumunda Karadeniz’den elde edilecek hamsi miktarının iki katına çıkabileceğini vurguluyor. GFCM, stokların düzenli izlenmesi kadar kota uygulamasına geçilmesini ve avlanan hamsi miktarının kontrol edilmesini tavsiye ediyor.