“Ben size taarruzu değil, ölmeyi emrediyorum”

Dünyanın en kahraman birliği olarak tarihe geçen 57. Alay, Gelibolu yarımadasını işgal ederek İstanbul’u ele geçirmek isteyen işgal kuvvetlerini durdurmuştu. 1 Şubat 1915 tarihinde 19. Piyade Tümeni’ne bağlı üç alaydan biri olarak Tekirdağ’ın Yarçeşme barakalarında 49 subay ve 3 bin 638 er-erbaş ile kurulan 57.Piyade Alayı, teslim aldığı sancakla Reşitpaşa vapuruna binerek 25 Şubat 1915 günü Çanakkale’ye gelmişti.

57. Alay’ı sürekli Bigalı köyünde kaldı

19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal’in bizzat eğitime tabi tuttuğu Binbaşı Hüseyin Avni Bey komutasındaki 57. Alay, Bigalı Köyü ve Turşun bölgesinde tatbikatlar yapmıştı. Yarbay Mustafa Kemal çıkarma yapılacak yeri tahmin ettiği için yeri değiştirilmek istenen 57. Alay’ı sürekli Bigalı köyünde kalmasını sağlamıştı. 25 Nisan 1915 sabahı İtilaf kuvvetlerinin çıkarması sırasında savunma görevi üstlenen 57. Alay, tarihe Mustafa Kemal’in “Ben size taarruzu değil, ölmeyi emrediyorum” emriyle geçmişti. Kendisinden büyük orduyu durduran 57. Alay’ın yarısından fazlası şehit olurken Tekirdağ’da kurulduğu yerin belirlenmesi için uzmanlar yoğun çaba sarf ediyordu.

Çanakkale Savaşları Enstitüsü tespit etti

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi ve Çanakkale Savaşları Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Murat Karataş, Enstitü Müdürü Gökşen Özen, Enstitü Dış İlişkiler Koordinatörü Buğra Terzi, Enstitü Araştırmacıları Didem İlkem Cumalı ve Utkan Emre Er’in çalışmaları sonucu, Yarbay Mustafa Kemal’in Çanakkale’ye gelmeden önce birliklerini (19. Tümen) toplandığı Tekirdağ Yarçeşme’deki son ordugâh noktası tespit edildi. Birinci Dünya Savaşı askeri harita ve krokilerinde toplanma alanı olarak geçen Yarçeşme Barakalarının bulunduğu alanda halen poligon(askeri atış) yapılarının göze çarpması dikkat çekti.

7’nci Tümen’den kalan 2 kroki

Çanakkale Savaşları Enstitüsü Müdürü Gökşen Özen, Yarçeşme Barakalarının mevkisinin nasıl tespit ettiklerini Milliyet’e anlattı. Özen, “Yarbay Mustafa Kemal Bey’in 19. Tümen’i oluşturduğu Yarçeşme Barakalarının yeri konusunda tartışma vardı. Tekirdağ sahilinde olduğu bile konuşuluyordu. 19’uncu Tümen ve 57’nci Alay’ın harp ceridelerini askerî arşivden edinip inceledik. Prof. Dr. Murat Karataş’ın Anafarta dergisinde belirttiği gibi Yarçeşme Barakaları’nın Tekirdağ kent dışında olması gerektiğini biliyorduk. Türk Şehitlikleri İmar Vakfı tarafından kurulan Çanakkale Savaşları Enstitüsü araştırmacıları olarak Yarçeşme Barakaları’nın 19’uncu Tümen’den önce de kullanılabileceği ihtimali üzerine yoğunlaştık. Harp ceridelerini Osmanlıca’dan çevirerek Yarçeşme Barakaları’nı tespit ettik. 7’nci Tümen’den kalan 2 kroki, Tekirdağ’ın köylerini de göstererek Yarçeşme karargâhının bulunduğu bölgeyi işaretlemişti. Tekirdağ Valisi Aziz Yıldırım ve Tekirdağ İl Kültür Müdürü Ahmet Hacıoğlu’nun katkısıyla Yarçeşme Barakaları’nı tespit ettik” dedi.

Cumhuriyetle taçlanan zaferlerin başlangıcı

Çanakkale Savaşları Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Murat Karataş ise, Yarçeşme’nin Mustafa Kemal’in askerî görevine kendi isteğiyle döndükten sonra vatan topraklarında ilk karargâh kurduğu yer olduğunu söyledi. Karataş, ” Mustafa Kemal, Yarçeşme’de, askerin donanım yetersizliği ve savaşın gerçek yüzüyle karşılaşmıştı. Siyasî oyunlara aldırmadan çaresizliklerle başa çıkmış, Çanakkale’de kahramanlık destanı yaratacak 57. Alay’ı yeniden kurmuştur. Tekirdağ, Yağcıköyü ile kent merkezi arasında kalan Yarçeşme, Mustafa Kemal’in fiili askerlik vazifesinden alınarak uzaklaştırıldığı Sofya’dan, yurdumuzu tamamen özgürleştirene kadar vazifesine geri dönüşünün ilk durağıdır. Yarçeşme’den başlayan yolculuk Gelibolu’dan Bitlis’e Sakarya’dan Büyük Taarruz’a zaferlerle neticelenecek ve cumhuriyetle taçlanacaktır.” dedi.

Bölge anıt müze yapılacak

Çanakkale Muharebeleri’nin gerçekleştiği alana yakın olan Tekirdağ, cephe gerisi hizmetler açısından çok önemliydi. Deniz ve kara yoluyla İstanbul’dan gönderilen mühimmat ve asker Tekirdağ üzerinden bölgeye gidiyordu. Önemli ikmal merkezi Tekirdağ, pek çok hastaneyle birlikte Alman Kızılhaçı’nın da merkeziydi. Tekirdağ İl Kültür Müdürü Ahmet Hacıoğlu ise, “57. Alay’ı içinde bulunduran 19. Tümen’in şehrimizde kurulması bizim için çok önemli. Umuyor ve diliyoruz ki Yarçeşme Barakaları’nın bulunduğu yer yakın zamanda anıt müzeye dönüşecek. Kentimizin tarihine ve turizmine katkı sağlayacak anıt müzeyle Çanakkale savaşlarının Tekirdağ’da başladığını anlatacağız” dedi.