CEM AMİRAL’İN KALEMİNDEN DUMLUPINAR DENİZALTISI

Tarihimizde iki denizaltı kaybı vardır.

TCG Atılay ve TCG Dumlupınar. Bu yönü ile 135 yıllık denizaltıcılık geçmişimiz içinde son derece başarılı bir kaza sicilimiz var.

İlk denizaltısını 1887 yılında kullanabilen ve su altında ilk torpido atışını gerçekleştiren Türk denizaltıcıları II. Abdülhamit’in korkularının esiri oldu ve Abdülhamit ve Abdülmecit denizaltıları ne 1897 Osmanlı Yunan savaşı ne de daha sonra yaşanan İtalyan, Balkan ve Birinci Dünya Savaşlarında kullanıldı. Halbuki Çanakkale Savaşları sırasında denizaltılarımız olsaydı mağrur İngiliz filosu Saros Körfezine yaklaşamazdı. Neticede Mustafa Kemal Atatürk cumhuriyeti kurana kadar suyun altına uzak kaldık. 1925 yılında kurulan Bahriye Vekaletinin ilk işi Hollanda’dan I. ve II. İnönü denizaltılarını ısmarlamak oldu. Nasıl ki, I. İnönü ve II. İnönü zaferleri Kurtuluş Savaşının ilk iki zaferi ise, Cumhuriyet Donanmasının da ilk iki denizaltısının isimleri bunlar olmalı ve ilk iki zaferi çağrıştırmalıydı. Nitekim 30 Ağustos 1927 günü, Rotterdam’daki gemileri ziyaret eden Türkiye’nin Lahey Maslahatgüzarı Mahmut Esat (Bozkurt) Bey, TCG I.İnönü Denizaltısının şeref defterine şunları yazmıştı: “…Bu gemi bir ilim ve fen okuludur. Değerli denizcilerimiz, İnönülerde kazanılan savaşın hatırasını denizlerde de sürdürecekler ve Türk’ün yıkılmaz azmini denizaltıcılıkta da göstereceklerdir…”

Her iki denizaltı 25 Temmuz 1928 tarihinde Alman Müşavir Amiral Gagern’in sadece Türk personelle dalma girişimine karşı çıkmasına rağmen, ilk dalışını Moda açıklarında başarıyla gerçekleştirdi. O günden sonra denizaltıcılarımız dünyada emsali az görülecek bir başarı grafiği ile envantere alınan tüm denizaltıları büyük maharet ile kullandılar. Yıllar içinde farklılıklar içeren Alman, İtalyan, İspanyol, İngiliz ve Amerikan denizaltılarına kısa sürede uyum sağladılar. Sadece teknolojik uyum değil, taktik geliştirme ve cesaretle birleşen yaratıcılık sayesinde çok başarılı görevleri icra ettiler. Kıbrıs Barış Harekâtı ve Kardak Krizi esnasında yarattıkları caydırıcılık karşı tarafta sadece kuvvet çarpanı etkisi değil oyun değiştirici etki yarattı. Denizaltıcılarımızı üstün kılan diğer olgu onların denizaltı sayısı ve harekat temposu yoğunluğu faktörleri karşısında dünyanın en az kaza yapan ve en az kayıp veren sayılı filoları arasında olmasıdır.

Atılay denizaltımız 14 Temmuz 1942’de Çanakkale Boğazı Ege Yaklaşma sularında İkinci Dünya Savaşı sırasında dökülen mayınlara çarparak 39 personeli ile battı. TCG Atılay infilak ederek battığından kurtarma operasyonu zaten imkansıza yakındı. 4 Nisan 1953 tarihinde Çanakkale Nara Burnunda İsveç Bandıralı Naboland Şilebi ile çarpışarak 81 personeli ile batan TCG Dumlupınar denizaltımız su alarak battı. Beş kişi kurtulurken, 59 kişi ilk dakikalarda hayatını kaybetti. Kıç torpido dairesinde ikisi astsubay 20’si er 22 kişi 85 metre derinlikte mahsur kaldı. 72 saat yetecek oksijenleri vardı. Ancak dünyanın en zor coğrafyasında batmışlardı. Çanakkale Boğazının en dar ve tehlikeli mevkii olan Nara Burnunda. Satıhtan 25 metre derinliğe kadar saatte 9 km güney/güneybatı yönüne; 25 metre ile 40 metre arasında kuzey/kuzeydoğuya 9 km şiddetinde su altı akıntısı mevcuttu. Türkiye, 22 kişiyi kurtarmak için adeta seferber oldu. İki yıl önce donanma envanterine giren TCG Kurtaran denizaltı kurtarma gemisi kazadan 10 saat sonra bölgedeydi.

Ancak şiddetli akıntı nedeni ile sürekli demir tarayan gemi, ancak iki muhribin akıntı üzerinde demirlemesiyle tutunabildi. Kurtaran 25 saat sonra denizaltı üzerinde mevkiini alabildi ve personeli kurtarmak üzere denizaltıya kilitlenecek kurtarma çanını indirme işlemlerine başladı. Ancak akıntılı koşullarda o derinliğe derin su dalgıçları bile inmeyi başaramadı. 11 denemede sadece 1 kişi inebildi. Donanma derin su dalgıcı Astsubay Nurettin Ersoy, 85 metrede 20 ton basınca maruz kalarak dipte ancak birkaç dakika kalabilmiş ve yarı komada satha alınmıştı. (85 metreye inebilmek için akıntı nedeniyle 180 metre hava hortumu kullanılmıştı.) Tüm denemeler sonuçsuz kalınca 7 Nisan 1953 saat 14:15’te Dumlupınar’ı kurtarma operasyonuna son verildi. Dumlupınar ile battı şamandırası üzerinden son konuşma, kazadan tam 8 saat sonra gerçekleşmişti. ‘’Vatan Sağ Olsun’’, 22 kişiyi temsilen Astsubay Çavuş Selami Özben’in son cümlesiydi.

Dumlupınar’da bulunan Birinci Denizaltı Filotillası Komodoru Deniz Kurmay Albay Hakkı Burak ilk çarpışmada kaybedilenler arasındaydı. Zira kaldığı kamara 95 metre uzunluğundaki denizaltının baş tarafında yani çarpışmanın oluğu bölgedeydi. Gemi bir dakika içinde batmıştı. 11 yıl önce TCG Atılay da aynı hızda batmıştı. Kaderin cilvesi olsa gerek, Atılay’ın Başçarkçısı Yüzbaşı Ahmet Muhtar Törün ile Hakkı Burak Heybeliadalıydılar. Her ikisi de adadaki Bahriye Mektebinde sınıf arkadaşıydılar. 1929 yılında teğmen olmuşlar ve birlikte denizaltıcılık kursuna başlamışlardı. İki sınıf arkadaşından önce Yüzbaşı Ahmet Muhtar Törün 1942’de Atılay’da; 11 yıl sonra da Hakkı Burak 1953 yılında Dumlupınar’da şehit düştüler. Atılay, Boğazın girişinde; Dumlupınar, Boğazın tam ortası sayılacak Nara’da Mavi Vatanın sualtı karakoluna devam ediyorlar. Bu iki denizaltı şehidi Bahriye’nin 246 yıllık subay kaynağı ve Türk aydınlanmasının en önemli cevherlerinden Bahriye Mektebine ev sahipliği yapan Heybeliada için büyük onurdur.

Türk denizaltıcılığı devletimizin bağımsızlık ve egemenliğinin en büyük garantilerinin başındadır. Sualtı dünyasının bilinmezliği ve sonsuza yakın enginliği denizaltılara en büyük ve güçlü donanmalara karşı sürpriz ve baskın olanağı sağlamaktadır. O nedenle caydırıcılığımızın en büyük unsurudurlar. Tüm denizaltıcılarımız ve denizaltı filomuzun kutsal vatan savunmasında kaza ve talihsizliklerden uzak kalmaları ve daima muzaffer olmaları temennisi ile selamet diliyoruz. Pruvaları daima nete, düşmanları mert olsun.

Dumlupınar şehitlerimizle birlikte tüm deniz şehitlerimizi rahmet, minnet, takdir ve vefa ile anıyor, Tanrıdan rahmet diliyorum. Rotaları cennet olsun.