Türkiye’de Bulunan Fay Hatları

Türkiye’de aktif olarak 3 adet fay hattı bulunmaktadır. Jeolojik olarak en aktif deprem kuşağı üzerinde yer alıyoruz. Bunlar:

• Kuzey Anadolu Fay Hattı
• Doğu Anadolu Fay Hattı
• Batı Anadolu Fay Hattı

Kuzey Anadolu Fay Hattı: Dünyanın en hızlı hareket eden ve en aktif sağ-yanal atımlı faylarından biridir. KAF sistemi, Anadolu Levhası’nın, güneyde Arap Levhası (yılda 25 mm’leri bulan hızlı sıkıştırma hareketi ile) ve kuzeyde (neredeyse hiç hareket etmeyen) Avrasya Levhası’nın arasında kalması ve bu sebeple batıya doğru açılma şeklinde hızla hareket etmesi sebebiyle yüksek sismik aktivite göstermektedir.

Doğu Anadolu Fay Hattı: Türkiye’nin doğusunda olan doğrultu atımlı bir fay hattıdır. Anadolu Levhası ile kuzeye doğru hareket eden Arap Levhası arasındaki dönüşüm tipi tektonik sınırı oluşturur. İki levhanın göreli hareketlerindeki fark, fay boyunca sol yanal harekette kendini gösterir. Doğu ve Kuzey Anadolu fayları, Avrasya Levhası ile devam eden çarpışma nedeniyle sıkıştırılan Anadolu Levhasının batıya doğru hareketini birlikte barındırır.

Batı Anadolu Fay Hattı: Anadolu’nun batısında doğu-batı uzanışla, kuzeyden-güneye doğru sıralanan pek çok faydan oluşan deprem alanıdır. Türkiye’deki depremlerin iki ana nedeni vardır. Birincisi, Atlas Okyanusu’nun ortalarındaki okyanus ortası sırtının genişlemesidir. Bu genişleme Afrika levhasını kuzeydoğu yönünde hareket ettirmektedir. Afrika, Akdeniz altında Anadolu Levhası ile çarpışmakta ve altına dalmaktadır. Anadolu depremselliğinin ikinci ana nedeni Kızıldeniz ortasındaki okyanus tabanı yayılmasıdır. Bu hareket Arap Levhasını kuzey yönünde hareket ettirmekte, Doğu Anadolu Fayında yoğun depremselliğe neden olmaktadır. Afrika Levhasının kuzey kenarındaki okyanusal kabuk bu sıkışmada Anadolu ve Ege’nin altına dalarak batmaktadır. Bu dalma sırasında Batı Anadolu’ya çekme kuvveti uygular. Arap Levhasının baskısıyla Kuzey Anadolu Fayı boyunca batıya doğru itilen Anadolu Levhası batıda sıkışmaya sebep olur. Batı Anadolu’da GGB-KKD yönünde yılda 15 mm/yıl genişleme oluşur. Bu olay depremlere ve grabenlerin oluşumuna neden olur.

Büyük depremler ve sonuçları:

DÜZCE DEPREMİ

Düzce’de 12 Kasım 1999’da 7,2 büyüklüğündeki deprem 30 saniye sürdü. Birçok ilde etkili olan deprem, Ukrayna’dan bile hissedildi. Söz konusu depremde 894 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 679 kişi yaralandı ve binlerce kişi evsiz kaldı.

VAN DEPREMİ

Van’ın Tabanlı ilçesi merkezli 23 Ekim 2011’de 7,2 büyüklüğündeki deprem 25 saniye sürdü ve 601 kişi öldü.

İZMİR DEPREMİ

Son yıllarda meydana gelen sarsıntılar arasında yer alan 2020’deki Elazığ depreminde 44 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı. 30 Ekim 2020’de İzmir’in Seferihisar ilçesi açıklarında 6,6 büyüklüğündeki depremde 117 kişi yaşamını yitirdi, 1034 kişi yaralandı.

 Özetle, 1900’den bugüne kadar çeşitli zamanlarda 6 ve üzeri büyüklüğündeki 226 depremle sarsıldı. Bunların 85’ini 6,5 ve üzeri büyüklüğündeki depremler oluşturdu. Türkiye’de özellikle 6,5 ve üzeri büyüklüğünde meydana gelen yaklaşık 20 deprem çok sayıda can ve mal kaybıyla sonuçlandı.

KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ

Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.5 büyüklüğündeki depremlerde son durum: Can kaybı 1541’e yükseldi. Türkiye saat 04.17’de Kahramanmaraş Pazarcık merkezli 7,7 ve saat 13.24’te Elbistan merkezli 7,6 büyüklüğünde depremlerle sarsıldı.  AFAD Deprem Risk ve Azaltma Genel Müdürü Orhan Tatar, Elbistan merkezli depremin bağımsız bir deprem olduğunu söyledi. Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan merkezli, 10 ili etkileyen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerde 2 bin 834 bina yıkıldı, şu ana kadar bin 498 kişinin hayatını kaybettiği açıklandı. Kahramanmaraş’ın yanı sıra Gaziantep, Malatya, Batman, Bingöl, Elazığ, Kilis, Diyarbakır, Mardin, Siirt, Şırnak, Van, Muş, Bitlis, Hakkari, Adana, Osmaniye ve Hatay’da da hissedilen deprem sonucunda 8 bin 533 kişi yaralandı.