Atatürk’ün seyahat ettiği vapurlardan Ankara.

Gökhan Karakaş ve Ali Bozoğlu, Savarona yatının RMK Müzesi’nde sergilenen filikasının önünde.

36 gemiden 29’u tanımlandı

Şimdiye kadar pek çok deniz aracıyla seyahat ettiği bilinen Atatürk’ün kaç gemiye bindiği veya gemilerde neler yaptığı üzerine bir araştırma yapılmamıştı. Atatürk’ün güvertesinde ‘Geldikleri Gibi Giderler’ dediği Kartal istimbotun 2016 yılında bulunmasıyla başlayan süreç, büyük önderin en az 36 deniz aracıyla seyahat ettiği ve ulusal sorunları çözmek için toplantılar yaptığını ortaya koyan bir çalışmayı doğurdu. Birinci Dünya Savaşı’yla işgalin başladığı 1918’den 1938’deki ölümüne kadar geçen 20 yıllık sürede Atatürk’ün deniz araçlarında yaşadıklarını derlemek için Milliyet Gazetesi Kıdemli Muhabiri Gökhan Karakaş ve deniz tarihçisi Ali Bozoğlu harekete geçti. Mavi Vatan doktrininin kurucusu Amiral Cem Gürdeniz’in önderliğinde ve Türk Loydu Vakfı Başkanı Cem Melikoğlu’nun desteğiyle yürütülen çalışmada, Atatürk’ün 36 deniz aracına bindiği tespit edildi. 36 deniz aracından 29’unun fotoğraf ve belgelerle tam tanımlaması yapılırken, diğerlerinin isimleri bulundu.

Anadolu Mavisi’nin oluşturulmasında büyük emeği olan ve geniş vizyonuyla katkı sağlayan Türk loydu Vakfı Başkanı Cem Melikoğlu

Atatürk, İzmir vapurunda. www.isteataturk.com

Atatürk uluslararası ilişkilerde denizi kullanmış

Karakaş ve Bozoğlu, Atatürk’ün son günlerini geçirdiği Savarona yatında Hatay sorunuyla ilgilenirken İstanbul’un imarı için talimatlar vermesini, İzmir vapurunda modern Türk kadınıyla verdiği dans pozunu, 3 yaşındaki Türkiye Cumhuriyeti’ni batıya tanıtmak için görevlendirdiği Karadeniz vapurunu, Zafer destroyerinde sırtına basmayı reddettiği subayları, gayri resmi olarak Atatürk’ü denizden ziyaret eden İngiltere Kralı VIII. Edward’ı, Yugoslav Kralı Aleksandır Karadjordijevic’in Dubrovnik gemisiyle ziyaretini, Ürdün kralı Abdullah’ı Ertuğrul yatında, İran şahı Pehlevi’yi Gülcemal vapurunda ağırlaması gibi detayları biraraya getirdi. Atatürk’ün 8 yıl İstanbul’a dönmek için neden deniz yolunu seçtiği ve Türk halkını denizden selamlamayı neden tercih ettiği de Anadolu Mavisi adlı kitapta anlatıldı.

En özeli beyaz Kuğu Savarona

Milliyet muhabiri Gökhan Karakaş, “ 138 yazılı ve dijital kaynaktan faydalandık, her gemiyi incelerken kaynakların isimlerini tek tek yazdık. Atatürk’ün denizciliğini, mavi ülküye bakışını hatta mavi vatan anlayışını derlemek istedik. 36 gemiden 29’unun tam tanımlasını yapabildik. Hangi tersanede yapıldıkları, sonlarının ne olduğunu araştırdık. Elbette 36 deniz aracından en özeli Savarona. Çünkü Büyük Önder Atatürk, bir çocuk telaşıyla beklemiş ve ‘Keşke daha önce gelseydi, daha uzun vakit geçirebilseydim’ demişti Savarona için. Sadece 55 gün geçirdiği yatta iyi olmamasına rağmen Hayat sorununu çözmüş, İstanbul’un kent sorunlarıyla ilgilenmiş. Hatta son bakanlar kurulunu Savarona’da yapmış.” dedi. Atatürk’ün çok bilinen ama nerede ne zaman çekildiği bilinmeyen fotoğraflarına da değinen Karakaş, ” Evlat edindiği Ülkü Adatepe ile salıncakta sallandığı bir fotoğrafı vardır. Florya Köşkü’nde sanılır ama Ege vapurunda çekilmiştir.” dedi.

Mustafa Kemal Atatürk’ün deniz seyahatini ne kadar sevdiğinin bir başka kanıtı. Rüya yelkenlisi. Celal Bayar ve manevi kızı Afet İnan, Ortaköy açıklarında seyreden Rüya yatında Atatürk’e eşlik eden isimlerdendi.

“En az 36 gemi diyoruz sayı artacaktır”

Deniz tarihçisi Ali Bozoğlu ise “Atatürk, Türkiye’nin en büyük denizcisidir. Mustafa Kemal, gemilerin inşa edilme süreçlerinde de yer almıştır. Okuyucu kitapta Atatürk’ün gemilerde yaşadıklarını ve kimlerle neler yaptığını görecek. Vapurları ve savaş gemilerini uluslararası ilişkilerde kullandığını, halkına denizden selam verdiğini görecek. Savarona ve Bandırma vapurunu çok tedaylı inceledik. Atatürk’ün bindiği 8 gemiye el yazısıyla anı bıraktığını tespit ettik. 29 deniz aracından ne yazık ki sadece 4’ünün günümüze ulaşması üzücü. En az 36 gemi diyoruz çünkü mutlaka bulamadığımız vardır. Bu rakamın artması için ilgililerin bize ulaşmasını istiyoruz” dedi.

Gürdeniz
“Atatürk’ün gemileri ilk kez derlendi”

Kitabın danışmanı Amiral Cem Gürdeniz ise, “ Bugün kadar Atatürk ve gemilerini biraraya getiren çalışma yoktu. İki denizcinin yazdığı Anadolu Mavisi ismiyle ölümsüzleşen eser, denizcilik kültürümüze büyük katkıdır. 36 gemiden 29’unu detaylı inceleyen Gökhan Karakaş ve Ali Bozoğlu’nu tebrik ediyorum. Atatürk’ün denizciliğe olumlu bakışını ve Türk insanına verdiği büyük değeri bir kez daha görüyoruz.” dedi. Türk Loydu Vakfı tarafından cumhuriyetimizin 100. yılına ithafen prestij kitap olarak yayınlanan ‘Anadolu Mavisi’ ismini Atatürk’ün mavi gözlerinden alıyor.

Modern Türk kadınıyla yapılan dans fotoğrafı İzmir vapurunda çekilmişti. İş Bankası’nın 10. yaş günü kutlamaları sırasında manevi kızı Afet İnan ile dans eden Atatürk, çağdaş Türkiye’nin yüzünü göstermek istiyordu.

Atatürk, en çok Ertuğrul yatıyla deniz seyahati yapmış ve İstanbul halkını Ertuğrul’dan selamlamıştı.

Mustafa Kemal Atatürk İzmir vapurunun güvertesinde.

Savarona, Atatürk’ün çocuk telaşıyla beklediği ama geç kavuştuğu bir yattı.

Türkiye Cumhuriyeti henüz 3 yaşındaydı. büyük Önder, kurduğu modern cumhuriyeti Avrupa’ya tanıtmak için Karadeniz vapurunu görevlendirmişti.

İzmir vapuru, Atatürk’ü pek çok defa açık denizlere götürmüştü.