Bosphorus Boat Show Kara Fuarı

Dünyanın Düsseldorf Boots’tan sonra karadaki ikinci büyük tekne fuarı Bosphorus Boat Show Kara Fuarı, 17-24 Şubat 2024 tarihleri arasında deniz severler ve fuar meraklılarıyla buluştu. Fuarda pek çok sosyal etkinlik düzenlenirken Klasik Tekneler Platformu’nun özel alanında bir ahşap teknenin yenilenmesi gerçekleşti. Ahşap tekne yenilenmesi ve tamiratı konusunda hizmet veren az sayıdaki firmadan BOSA Yat uzmanları Layd Q isimli tekne üzerinde gerçek iş aletleriyle çalıştı. Ülkemizde sayıları çok azalan ahşap ve klasik tekne uzmanlarından Olcay Öner Akyıldız tarafından gerçekleştirilen yenilenme çalışmaları modern ve büyük tekneleri görmeye gelen ziyaretçilerin büyük ilgisini çekti.

Kalamış’ta terk edilmişti tarihe kazandırıldı

Ahşap tekne ustası Olcay Öner Akyıldız, “1972 yılında Tombaz Tersanesi’nde basma triz üzerine armuz kaplama tekniğiyle yapılan Layd Q gerçek bir klasik. Kestane omurgası, sarı çam kaplaması, meşe ve dişbudak kemereleri, meşe postaları, sarı çam güvertesi, ladin bumba ve direği ile geçmişten günümüze miras. Tasarımcısını ve karkasını bulamadık. 10,75 metre boyunda ve 1,62 metre su çekimine sahip. 1903 yılında tasarlandığını biliyoruz. ⁠2012 ile 2022 arasında Kalamış’ta terk edilmişti. Sayın Kutay Demirören’in girişimleriyle tarihe kazandırmak için çabalıyoruz.” dedi.

“Geçmişten Günümüze Klasik Tekneler”

Klasik Tekneler Platformu’nun konferans salonunda gerçekleştirdiği “Geçmişten Günümüze Klasik Tekneler” paneli de büyük beğeni topladı. Koç Üniversitesi Denizcilik Forumu’nun (KÜDENFOR) Kurucusu (E) Amiral Cem Gürdeniz ile Klasik Tekneler Platformu Başkanı Işık Aylan’ın konuştuğu paneldeki ana başlık Türkiye’nin denizcileşmesi ve deniz kültürünün yaygınlaştırılmasıydı. (E) Amiral Cem Gürdeniz, “Dünyanın en seçkin coğrafyasında, muhteşem jeopolitik özellikleri olan coğrafya atalarımız tarafından bize armağan edilmiş. Belki sonsuz doğal petrol kaynaklarımız yok ama muazzam bir coğrafyamız var. Coğrafyanın özelliği Türkiye’yi bir deniz devleti yapması. Çünkü ülkemiz bir deniz ülkesi. Ama maalesef bu coğrafyayı denizci bir devlet olarak taçlandıramadık. Denizci değiliz. Tespiti başta yapalım. Ancak 21’nci yüzyılda denizci olmak zorundayız. İngilizler ya da Yunanlılar denizci doğmadı. Onları denizci yapan devletleri vardı. Jeopolitik koşullar, coğrafik koşullar devlet ile örtüştüğünde denizci olursunuz. Mustafa Kemal Atatürk dışında da Türk halkının denizci olmasını politik bir vizyona çeviren lider gelmedi. Atatürk’ün 1 Kasım 1937’de Meclis’in açılışındaki konuşmasını göz önüne alırsanız denizciliği milli ülkü olarak benimseyin.” Dedi.

Gürdeniz, “Ülkemizde 60 bine yakın amatör denizci teknesi var. Çoğunun kültürü olmadığı için muazzam bir kaos var. Gürültü kültüründen tutup, bağlama kültürüne kadar. Paranın ve vahşi batının kurdurduğu bir düzen var. Denizcilik kültürü lazım. Kültürün bir ayağı da kültür mirasına sahip çıkabilmek. Soruyorum size. Bandırma gemisi nerede? Nusrat gemisi nerede? Ertuğrul yatı nerede? Hamidiye kruvaziyeri nerede? Bugün Saint Petersburg’a gidin aurora orada. Pire’ye gidin Averof orada. Biz Hamidiye’yi neden koruyamadık? Deniz kültürünün temelinde öncelikle tarihe sahip çıkmak gerekiyor. 1890’da İstanbul’da 35 bin sandal vardı. Tarabya’da, Göksu’da, Haliç’te. Deniz ile iç içe olma kültürü vardı. Bir estetiği vardı. Bu duyguları kaybettik. Niye koruyamadık? Devlet Türk halkını denizci yapmadı. Yapmadığı gibi geçmişi de korumadı. Acar motoru hurdaya gidiyordu. Anıtkabir girişindeki Sarı Zeybek motoru. Kartal İstimbotu. En çok üstünde durduğum tekne Savarona. Çok şükür korundu.

Niye Atatürk’e ait bu tekneleri biz iterek koruduk. 1983 yılında yürürlüğe giren Doğa ve Kültür Koruma Kanunu’nda denize yönelik tek kelime yoktu. Böyle kanun olsaydı Nusret’i ticaret gemisine çevirir, Mersin’de 90 lı yılların sonunda batmış halde bulabilir miydik? Hamidiye Rauf Orbay’ın vefat ettiği 1964 de hurdacıya gitti. Neredeyiz? Daha kaybedecek neyimiz var? 22 yılda hükümet kabaca 19 milyar dolar ulaştırma altyapısına harcamış. Deniz ulaştırmaya harcanan para yüzde bir. Bugün hepimiz barınma sorunundan bahsediyoruz.

İnşallah devlet halk için marinalar yapar. Deniz mirasımıza, kültürümüze sahip çıkalım ve ilerletelim. Gördüğünüz tekne kötüyse çekinmeden söyleyin. Bu tekne yakışmıyor bu sulara diyin. Türkiyenin en çok ihtiyacı olan şey gönüllü bazda idealist bir şeyler yapabilmek. Bunu yaptığımız sürece Türkiye kazanacaktır.” diye konuştu.

Bize kaybettiren anlayış:

“Eskiyle kim uğraşır ki?”

Klasik Tekne Platformu Başkanı Işık Aylan, “Bir klasik tekneyi üzerinde yaşanmış anıları saklayan, üzerinden yıllar geçmesine rağmen değerini kaybetmeyen, türünde örnek olan kültür varlığımız diye tarif edebilirim. Aslında biz bu kültürün içinde zengin bir birikime sahibiz. Sürmene’nin çektirmesi, İzmir’in kayıkları, İstanbul’un kancabaşı kültür varlıklarımızın ta kendisi. Bunların kıymetini bilemedik. Bu uğraşın içinde tarih var, zevk var, romantizm var, yaşanmışlık var, araştırma, emek ve tasarım var. İyisiyle kötüsüyle hatıralar var. Platform olarak bulup kurtarabildiklerimizi kayıt altına alıyor, kaybettiklerimizi araştırıp tarihe, deniz kültürüne kazandırmaya çalışıyoruz. Bu kültürü tanıtmak ve sevdirmek için çalışıyoruz. Türkiye’nin denizcilik kültürü eskiye olan bakışı şu: Eski ile kim uğraşır ki. Bu anlayışla bugünlere geldik. Boğazı boğaz yapan boğazın incileri gemiler nerede.

130 tekneye klasik ünvanı verebildik

87 adet gemi. Bir tanesi bile ortada yok. Bugüne kadar 130 klasik kriterlerine uygun kayıt yapabildik. 20 adedi komitemizde beklemekte. Uygun olursa kayıt altına alınacak. 150 adet platforma kayıtlı üyemiz var. Tekne forumu insan zekasının kat ettiği, usta ellerin inşa ettiği bir uygarlık ürünüdür. Klasik tekne tanımı ile gemi tanımını da ayırmak diye bir düşüncem var. İnşa tarzları, işlevleri farklı. Savarona anıt gemisi olarak kayıtlara geçmiştir. Kartal istimbotu, Sakarya motoru, Ertuğrul yatı, Söğütlü yatı bunların hepsi anıt gemisidir bana göre. Ruhları vardır. Doğarlar ve ölürler. Şanslısı vardır, şanssızı vardır. Teknenin yapıldığı atölyeler ana rahmidir. Can veren ustalar analardır. Tekne denize kavuştuğu an doğum gerçekleşmiştir. Kaderi de o gün bellidir. Tekneler dişidir. Navis kelimesi Latince’de dişi kelimedir. Gemi anadır, korur ve içinde barındırır.” dedi.