İlgi gören meslek: Motokuryelik

Küresel sağlık sorunu koronavirüs döneminde yükselişe geçen uzaktan sipariş ve alışverişin artması zirveye çıkan motokurye ihtiyacı, her yaştan insanın iki tekerli sistemde çalışmaya davet ediyor. Küçük bir ücretle kendi ‘şahıs’ şirketini kuran gençler büyük firmaların sipariş sistemine dahil olarak ayda 15-25 bin TL kazanabiliyor. Motosiklet sürüş eğitimi almadan ve motosiklet bilincine erişmeden mesleğe katılan pek çok insan trafik kazalarında hayatını kaybederken özellikle büyük şehirlerde motokurye ölümüne daha çok rastlanmaya başlandı. Koronavirüs salgını döneminden önceki motokurye kaza sayılarının günümüzde neredeyse 10 katına çıktığını belirten Kuryeler Federasyonu Başkanı Murat Tomris, özellikle 25 yaş altı gençlerin işsiz kalmasıyla ya da yüksek ücret kazanma amacıyla başladıkları motokuryeliğin çok denetimsiz ve kontrolsüz büyüdüğünü belirtti.

Patron Kurye Sistemi

Türkiye çapında 52 motokurye derneğinin oluşturduğu Kuryeler Federasyonunun eğitim ve sertifika üzerine çalıştığını belirten Murat Tomris, ” Hergün yollarda gencecik yaşta hayatlarını kaybeden motokuryelere rastlanıyor. Motokuryelik mesleğinin bu kadar büyümesinin ilk nedeni pandemide işyerlerinin kapanmasıyla yaşanan işsizlik. E-ticaretin artması, yemek ve diğer siparişlerin hep uzaktan verilmesiyle motokurye sektörünün bir anda yüksek seviyeye ulaşmasını sağladı. Ama sektör çok denetimsiz büyüdü. Salgının hemen başında getirilen ‘Esnaf Kurye’ veya ‘Patron Kurye’ sistemi, vergi mükellefi olan bir kişinin faturasını keserek kurye olmasını sağlıyor. Şahıs firmansını kurduktan sonra KDV’sini ödeyen genç girişimciye bu meslek cazip geliyor” dedi.

Şahıs şirketini kur işe başla eğitime gerek yok

Murat Tomris, saat ücretine paket başı ücret ödenmesinin eklenmesiyle ayda 15-25 Bin TL kazanç sağlayan motokuryeliğin, ‘Acele et’ baskısı ve ‘Çok dağıt çok kazan’ anlayışıyla boyut değiştirdiğini vurguladı. Tomris, “Bu kadar ölümlü kazanın olması ihtiyaç kadar insanları çok kazan anlayışına sürüklemekten kaynaklanıyor. Yüksek kazançla haftalık ödeme almak için hipnoz olmuş gibi çalışan motokuryeler ölümle yarışıyor. Kaza durumunda şirketin hiçbir sorumluluğu yok çünkü hizmet alımı yapılıyor. Hukuk mezunlarının, öğretmenlerin hatta mühendislerin motokuryelik yaptığını biliyoruz. Oysa motokuryelik, iki teker üzerinde oldukça denge ve dikkat gerektiren bir meslek.” dedi.

Siparişi yetiştir baskısı

2 yılda binden fazla genç motokuryenin hayatını kaybettiğini belirten Tomris, “Sürücü kurslarında verilen eğitimler, sınavların yetersizliği eklenince daha çok paket dağıtmak için yollara çıkan motokuryeleri ölüme sürüklüyor. Daha fazla paket dağıtma, daha çok para kazanma hırsı, 12 saat çalışma zorunluluğu ve işverenin sipariş teslim baskısı mobbingdir. Beceremeyen ya da yavaş kalan kuryenin işine son verilmesi psikolojik mobbingi arttırıyor. B sınıfı ehliyetle 50 CC motosiklet kullanabilme özgürlüğü eğitimi yok etti. Kural tanımadan, ters yöne girmek, kaldırımdan gitmek, kırmızı ışık ihlali, büyük araçların kör noktasını bilmemek ölümleri arttırıyor. İlgili bakanlıklara dilekçe vererek sertifika ve eğitim zorunluluğu istedik. Denetim ve kontrol talep ettik. Bunlar olmazsa motokuryeler ölmeye devam edecek” dedi. Araç sürücülerinin motosikletlileri trafikte görmezden geldiğini belirten Murat Tomris, “Tüm araçlar eşit hakka sahiptir. Motokuryelerin de insan olduğunu unutmayınız. Direksiyon başında cep telefonlarıyla ilgilenler, aynalarını kontrol etmeyenler ve alkollü araç kullanalar lütfen sesimizi duyun” diye konuştu.

“Biz mal yada ürün değiliz yük asansörünü kullanmamızı istiyorlar”

2 yıl önce emlakçıyken kuryeliğe yöneldiğini söyleyen Ersin Kır, ” Trafikte bizi yok saymaları canımıza kast ediyor. Özellikle araç sürücüleri dikiz aynaları cep telefonlarına odaklanıyor ve motosiklet gibi küçük bir taşıtı göremiyorlar. Ama bunun adı ihmaldir. Yoğun trafikte insanların telefonla daha çok ilgilenmesi kaza riskini arttırıyor. Ürün ya da mal değiliz insanız. Ama yük asansörünü kullanmamızı istiyorlar. Eski çağlardaki kölelik sisteminin devam ettiğini düşünüyorlar bizler köle değiliz.” dedi.

“Fiziki saldırıya dönüşebiliyor”

Esnaflıktan kuryeliğe geçiş yapan Özgür Toka ise, ” Trafikteki bize yönelik tehditler bir yana bir de gittiğimiz sitelerde gördüğümüz insanlık dışı muamele var. bazen fiziksel saldırıya bile uğruyoruz. site güvenliği tarafından insan olarak görülmüyoruz, kapısına götürdüğümüz hizmete rağmen kötü davranıyorlar. Teslimatın bizden kaynaklanmayan gecikmesi ise bize yansıtılıyor ve bize fiziki saldırıya dönüşebiliyor. Özellikle sosyal medyada kuryelere karşı artan nefret söylemi bize bakışın özeti. Bu bakışın değişmesini istiyoruz ” diye konuştu.

“Yumruklamaya başladı neye uğradığımı şaşırdım”

Başakşehir’de bir site sakinin fiziki saldırısı sonucu darpe edilen ve görüntüleri sosyal medyada yayılan Bedir Keskin ise, ” Siparişi götürmek için güvenlik kapısına geldim, onay aldıktan sonra içeriye girdim. Site de motosiklet ya da bisikleti olan sakinlerinde kullandığı yoldan ilerledim. Osmangazi S. isimli şahıs beni görünce hakaret ederek üzerime yürüdü. Arkamdan gelerek yumruklamaya başladı. Neye uğradığımı şaşırdım, kendimi ifade bile edemeden yere düştüm. şikayetçiyim, kuryeler insandır, bizim de haklarımız var” dedi.

17 yaşındaki motokurye Zafer Umut Bayram, Nisan ayında yağışlı havada kamyona çarparak hayatını kaybetmişti. 20 Ağustos’ta Rıdvan Kocatepe Şişli’de ticari bir aracın çarpması sonucu hayatını kaybetmişti. 5 Ekim’de Denizli’de trafik kazası geçiren Semih Parıltı, yoğun bakımdaki 7 günlük yaşam mücadelesini kaybetmişti. 21 Ekim’de İkitelli’de İbrahim Polat, sağ şeritten bariyere yakın dar yoldan geçmeye çalışırken yere düşerek vinç kamyonunun altında kalmıştı. 2 Kasım günü ise motokurye Ayhan Yıldırım, Ayazağa’da kavşakta dönüş yapan TIR’ın yanından geçmek isterken trafik kazasında ölmüştü.