Mersin Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi ve İtfaiye Dairesi geçtiğimiz günlerde Erdemli Balıkçı Barınağı’nda sualtı temizliği yaptı. Balıkçı teknelerinin bulunduğu barınağın su altındaki insan kaynaklı çöpleri toplamak için dalış yapan dalgıçlar araç lastiği, buzdolabı kompresörü, alışveriş sepeti, çelik tel rulosu gibi atıkların yanında hayalet ağ olarak adlandırılan denize atılan ağ malzemeleri içinde bir yavru köpekbalığı ölüsü tespit etti. Erdemli açıklarında avlanan balıkçıların ağlarına takılarak ölen köpekbalığının nesli tükenme tehlikesi geçiren kum köpekbalığı olduğu tespit edildi. Gökova-Boncuk koyunun ardından Adana’nın Yumurtalık Koyu’nun kum köpekbalıklarının üreme ve beslenme alanı olduğunun tespit edilmesi deniz biyologlarının dikkatini çekerken, bu nadide deniz canlılarının korunması için umut olmuştu. Kum köpekbalığının Doğu Akdeniz’deki ikinci yuvasının bulunmasıyla birlikte bilim insanları balıkçıların daha fazla dikkat etmesi uyarısını yaparken ağlara takılan yavru tedirginlik yarattı. Önümüzdeki aylarda üremek için daha çok kıyılarımızda olacağı tahmin edilen kum köpekbalıklarının ağlara tesadüfi takılmalarının önüne geçilmesi gerektiğini belirten uzmanlar görüşlerini değerlendirdi.

Kum köpekbalığı kanunlarla korunan 12 tür arasında

WWF Türkiye Kıkırdaklı Balık Danışmanı ve Su Ürünleri Yüksek Mühendisi Hakan Kabasakal, Akdeniz Genel Balıkçılık Komisyonu’nun Akdeniz ve Karadeniz’deki köpekbalıklarıyla ilgili raporunda 31 türün nesli tükendinin vurgulandığını belirtti. Uluslararası dergilerde makale yazan köpekbalığı uzmanı Kabasakal, “Akdeniz köpekbalıklarının yüzde 54’ü yüksek yok olma riskiyle karşı karşıya. Akdeniz köpekbalıklarının azalması ya da yok olma riski 4 yılda yüzde 15 arttı. Bu da Akdeniz köpekbalıklarının hayatta kalması için endişe verici bir haber olarak tercüme edilebilir. Düşüşün ve yerel yok oluşun başlıca itici gücü aşırı avlanmaktır. Aşırı avlanmanın yanında deniz kirliliği, kıyı kentleşmesi ve plansız insan işgali nedeniyle önemli doğum alanlarının ve diğer kritik kıyı habitatlarının bozulması köpekbalıklarının hayatta kalması için başka bir ciddi tehdit oluyor. Ulusal eylem planında önerilen ve Türkiye balıkçılık kanununda uygulanan değişikliklerle köpekbalıkların korunduğu Resmi Gazete’de yayınlandı. Ülkemizde 38 köpekbalığı türünden 12’sinin avlanması yasak. Kum köpekbalığı (Carcharhinus plumbeus), Büyük Camgöz (Cetorhinus maximus), Camgöz (Galeorhinus galeus), Dikburun karkaryas(Lamna nasus), Sapan balığı (Alopias vulpinus), Sivriburun camgöz (Isurus oxyrinchus), Mahmuzlu Camgöz( Squalus acanthias), Dikenli Camgöz (Squalus blainvillei), Domuz köpekbalığı( Oxynotus centrina), Dikenli Keler (Squatina aculeata), Lekeli Keler (Squatina oculata) ve Keler köpekbalığı (Squatina squatina) avı kesinlikle yasaktır. Balıkçılık yasası, Türkiye’nin yargı yetkisi altındaki herhangi bir kişinin korunan türler listesinde adı geçen köpekbalıklarını öldürmesini veya karaya indirmesini yasaklar. Balıkçıların bu canlı türünü koruması gelecek kuşaklara düzgün bir deniz ekosistemi bırakmanın ilk yoludur” dedi.

“Tesadüfi yakalanırsa hemen denize atılmalı”

Kum köpekbalıklarının Gökova-Boncuk Koyu dışındaki ikinci üreme alanının Adana-Yumurtalık sahili olduğunu belirleyen Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Deniz Biyolojisi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuri Başusta, türün korunması için balıkçıların çok dikkat etmesi gerektiğini belirti. Prof. Dr. Başusta, “20 yıllık çalışmalarımız sonunda elde ettiğimiz bilimsel verilerle Doğu Akdeniz’de ikinci üreme alanını bilim dünyasına kazandırdık. Mersin’de görüldüğü gibi Doğu Akdeniz kıyılarımızda karşımıza çıkabilecek kum köpekbalıklarının korunması gezegenimiz için çok önemli. Nesli tehlike altıda olduğu için balıkçıların tesadüfi yakalanmalarda çok duyarlı ve hızlı davranması gerekli. Ağda görülen köpekbalığı ölmeden denize bırakılmalı. Bu balık üremek ve yavrularına besin bulmak için Mersin Körfezi’ne gelmeye devam edecektir. Zarar görmeden denize bırakılmasıyla türünün devamı için önleyici tedbir alınmış olur” dedi.

Korkuları boşa çıkartan nadide deniz canlısı

Sahile yakın kumluk alanlarda yaşayan kum köpekbalıklarının nesli küresel ölçekte tehlikede. Büyük boyutlu ve ağızları kapalıyken bile çapraz dişleri görülebildiği için korkulan deniz canlısı kum köpekbalıklarının insana yönelik tespit edilen bir saldırısı yok. Sivri başı, büyük ve hantal gövdesiyle ağır hareket eden kum köpekbalıklarının boyları 3,5 metreye ağırlıkları 150 kg’a ulaşabiliyor. Genellikle gece avcısı olan kum köpekbalıkları küçük balıklar ve mürekkep balıklarıyla besleniyor. Küresel ölçekte korunan bu canlıların görüldüğü Yumurtalık Koyu, dünyadaki 11’inci üreme alanı olarak uluslararası literatüre geçti.