Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul’a işgal etmek için girdikleri Çanakkale Boğazı’nda Nusret mayın gemisinin stratejik mayınları, Türk topçusunun direnişi ve Alman denizaltılarının torpidolarıyla batan savaş gemileri önümüzdeki yıldan itibaren dalış turizmiyle kente büyük ekonomik katkı sağlayacak. 1914 Kasım’ından sonra yaşanan çarpışmalarda batan savaş gemileri, yerli ve yabancı dalgıçları tarihi bir yolculuğa çıkartırken Birinci Dünya Savaşı temalı ilk sualtı parkını oluşturacak.

Aralarında Çanakkale’de ilk batan Mesudiye zırhlısı, İngiliz savaş gemisi HMS Majestik ve buharlı kargo gemisi Milo gibi Çanakkale Savaşı’nın izlerini taşıyan gemiler 1 yıldır turizme hazırlanıyor. Çanakkale Valiliği ve Güney Marmara Kalkınma Ajansı’nın desteği ve Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı’nın liderliğinde İstanbul Üniversitesi ile TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi uzmanları Çanakkale-Gelibolu bölgesindeki tüm batıkları inceledi. Sualtına inerek batıklar üzerindeki patlamamış mühimmat ve bombaların tehlikesiz olduğuna emin olan uzmanlar, tarihi eserlerin yerlerinden alınmasını engellemek içinde kayıt altına aldı. Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu uzmanlarının eşlik ettiği çalışmalarda; gemi, denizaltı ve çıkarmanın yapıldığı koylar titizlikle incelenerek envanterleri tutuldu. Savaş gemisi, çıkarma gemisi, denizaltı, buharlı yolcu gemisi, yelkenli gibi pek çok batığı barındırarak dünyanın en zengin dalış noktası olmaya aday bölge aynı zamanda Birinci Dünya Savaşı temalı ilk sualtı parkı olarak tarihe de geçecek.

Birinci Dünya Savaşı’na Dalış Noktası: Çanakkale

Türk dalgıçlar kadar 1915’te Çanakkale’ye gelen İngiliz, Fransız, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi ülkelerden de sualtı tutkunlarını çekmesi planlanan bölge 10 dalış noktasına ayrıldı. 105 yıl önce batan gemilerde ülkelerinin izlerini aramak isteyen dalgıçların dalabileceği batıklar için günde 2 dalış yapılması planlandı. Çanakkale’nin dünyanın en iyi korunan savaş alanı olduğunu söyleyen Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, Milliyet muhabiri Gökhan Karakaş ile tarihi bölgeyi gezdikten sonra HMS Majestik batığına dalış yaptı. Kaşdemir, “Tarihi alan deyince sadece kara anlaşılsa da tarihi olayların yaşandığı sınırlar deniz ile bütün. Gelibolu Tarihi Alanı kara ve deniziyle her yaştan insanın kendi adına çıkarımlar yapabileceği bir yer. Birinci Dünya Savaşı’nın üzerinden 106 yıl geçti. Pek çok insan bu kıyıların altını ve batıkları merak etti. Sualtı tarihi parkını oluştururken çok heyecanlandık. Bir kısmı dalışa yasak sahada, uluslararası geçiş güzergahında ve başka ülkelere ait ama savaşta batırılmış gemileri dünya standartlarında turizme kazandırmayı hedeflediğimiz için mücadeleyi göze aldık. Dünyada Çanakkale dışında hiçbir yerde bu kadar zengin Birinci Dünya Savaşı sahası yok” dedi.

Savaş gemileri, denizaltılar, buharlı gemiler ve askeri malzemeler

Çanakkale Boğazı girişinde Bouve, Irresisteble, Ocean gibi büyük zırhlı batıkların Türk topçusunun baskın ateşi ve mayınlarla derinlere gömüldüğünü hatırlatan Kaşdemir, “Sadece gemilerden bahsetmiyoruz. 4’ü İngiliz, 4’ü Fransız ve biri Avustralya olmak üzere 9 denizaltı batığı var. Seddülbahir’den başlayıp Ege kıyısında Büyükkemikli’ye kadar Goliath, Majestic, Triump, Louis, Lundy, Carthage gibi büyük batıkların yanı sıra çıkarma gemileri bulunuyor. Lojistik barç ve layterlerde var. Bu bölgede dağılmış olan savaş döneminden kalma askeri mühimmatlara da rastlanıyor. Boğazın içlerinden İstanbul istikametine doğru Türk donanmasına ait batıklarımız var. Mesudiye ve Barbaros Hayrettin’den kalanlar ile Tuzla, Şirket-i Hayriye ve artık orada olmasa da Halep vapurları gibi. Şimdilik yarımadanın Ege kıyılarındaki 150 kilometrekarelik sahada tarama çalışmalarını sürdürüyoruz. Mayıs 2021’den itibaren bölgeyi dalış etkinliklerine açarak Çanakkale’nin turizm gelirlerini arttırmayı amaçlıyoruz” diye konuştu.

Fotoğraflar: FERHAN COŞKUN

10 dalış noktası belirlendi

Çanakkale Savaşları sırasında Seddülbahir açıklarında batan İngiliz H.M.S. Majestic adlı savaş gemisi, dalış turizminin sembolü olacak. Üzerinde halen top mermileri ve savaş mühimmatı görülebilen Majestik, 18-24 metre derinlikte dalgıçları bekliyor. Gelibolu Tarihi Sualtı parkı için, 4.7 Milyon TL değerinde proje gerçekleştirilirken, dalmayanlar için sualtından çıkartılan tarihi eserlerle bir müze oluşturulacak. Bölgede 5 günlük dalış planlaması için 10 noktaya günde 2’şer dalış gerçekleşirken, Ertuğrul ve Tekke koylarında kıyıdan dalış yapılacak. Belirli tarihlerde derinde olan Triumph, Goliath, Carthage ve Midilli gemilerine teknik dalış yapılabilecek.

1- Seddülbahir’deki HMS Majestic ve Helles Barçları

2- Çamburnu Amfora Batığı, yolcu vapuru ve Kaptan Frangos gemisi

3- Akbaş Limanı’nda Halep ve Tenedos gemisi kalıntıları ve denizaltı ağları

4- Suvla Koyu’nda HMS Louis, HMS Lundy ve Bebek Kayalıkları

5-Anafartalar Koyu’nda barç ve layterler ile Anzak Koyu’nda buharlı SS Milo batığı

HMS Majestik