Mitolojiden sanata kadar Türk deniz kültüründe pek çok alanda sembol olarak kullanılan yunuslar, bugünlerde gülen yüz ifadeleri yerine öldürülerek sayılarının azaltılması tartışmalarına konu oluyor. Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Orman Fakültesi Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Mehmet Kocabaş, Karadeniz’de ki yunusların ‘anormal’ arttığını ve vatandaşın sofrasına giren hamsi, palamut, mezgit, istavrit gibi balıkları aşırı tükettiğini(günde 70 kg) iddia etmişti. Deniz memelisi olduğu için avlanması yasak yunusların kontrollü şekilde öldürülmesini tavsiye eden Kocabaş’a, uzmanlar büyük tepki gösterdi.

“Cezayı yunusa kesmek cambaza bak oyunu”

Prof. Dr. Bayram Öztürk başkanlığındaki Türk Deniz Araştırmaları Vakfı, açıklamayı ‘talihsiz’ olarak değerlendirirken bilimsel temeli olmadığını vurguladı. TÜDAV, “ 5 yıl önce ‘Yunus yoksa balık da yok’ diyerek ekosistemdeki yerini anlatmıştık. Yunuslar balık değildir, binlerce yumurta bırakarak üremezler. Denizlerimizde ‘anormal artmaları’ mümkün değildir. Balıkçıya asıl zarar veren, aşırı avlanma, hatalı balıkçılık politikaları ve kirliliktir. Cezayı yunusa kesmeye çalışmak en hafif tabiriyle ‘cambaza bak oyunu’dur. 40 metrelik gırgır teknesi günde 4-6 ton hamsi avlarken, yunusun midesindeki balığa göz dikmek ise akla ve sağduyuya aykırıdır. Türkiye’de avlanan 150 bin ton hamsinin yarısı balık unu fabrikalarına giderken yunuslara yüklenmek doğru değildir” denildi. stanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Görevlisi Dr. Ayaka Öztürk, “Azalan balık stoklarından dolayı yunus ve balıkçılar arasındaki etkileşim ve yunusların görünürlüğü arttı. Yunus türleri avlanamaz. Ülkemiz, Barcelona, Bern, CITES ve ACCOBAMS gibi uluslararası sözleşmelerle korumakla hükümlüdür. Karadaniz’de mutur ve afalinanin nesli tehlike altında, tırtak hassas olarak belirtilir. Yunus avının önünün açılması yasal ve bilimsel olarak mümkün değildir.” dedi.

Tavukları yiyen sansarları da mı öldüreceğiz?

Zonguldak’ta ki Bülent Ecevit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Mustafa Sözen’de, Karadeniz’de üç yunus türü neslinin tehlikede olduğunu belirtti. Sözen, “Yunusların aşırı balık tükettiğini söylemek yaşamaları tehlikede olan bu memelilere büyük zarar verir. İnsanların öldürmesini meşrulaştırabilir. Uluslar arası Doğayı Koruma Birliği listesinde 160’dan fazla ülkeyle birlikte Türkiye’de korunmalarına imza attı. Afalina, liman ve tırtak türündeki yunuslar tehlikede. Bilimsel verilere dayanmadan yapılan yıkıcı açıklamalar son derecede hatalı. Vebali büyüktür. Aynı mantıkla tavukları yiyen gelincikleri, sansarları, porsukları, kokarcaları, tilkileri ve kurtları avlamamız gerekir. Hatta, balıkları yiyen martıları, su samurlarını, yılanları, köpekbalıklarını, balinaları hatta balıkçıları da avlamak gerekir.” dedi.

 1983’ten beri avcılığı yasak

TÜDAV Başkan Yardımcısı ve İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Arda Tonay, “Yunus avcılığı 1983’te yasaklanmıştır. Sadece 1970 ile 1983 yılları arasında Türkiye’de 25 bin 678 ton yunus avlanmıştır. 20. yüzyılda Karadeniz’de 4-5 milyon adet avlandığı tahmin edilmektedir. Bu yok edici aşırı avcılık nedeni ile yunus popülasyonları aşırı derece tahrip edilmiş ve nesli tehlike altına girmiştir. Karadeniz yunusları halen tehdit altındadır. Bu tehditlerin başında tesadüfi ağa yakalanma gelmektedir. Dip uzatma ağlarıyla yapılan avcılık yılda yaklaşık 3 bin mutur ve afalina türü yunusun tesadüfi ağa yakalanarak ölmesine yol açıyor. 2003-2016 yılları arasında sadece Batı Karadeniz’de 1243 adet ölü ve canlı yunusun karaya vurdu” dedi.