Müsilaj bitmedi! Dibe çöktü… Balık sezonunda müsilaj tehlikesi

Geçtiğimiz aylarda Marmara Denizi’nde çevre felaketine yol açan müsilaj için seferberlik ilan edilmiş ve temizleme çalışmaları büyük oranda hız kazanmıştı.

Taşıma kapasitesinin üstünde aşırı besin elementi girdisi nedeniyle Marmara Denizi’nin ötrofikasyon (büyük su kitlelerinde gerçekleşen alg ve plankton artışı) riski inanılmaz bir hal almış ve deniz yaşamını büyük oranda tehlikeye atmıştı.

Balık sezonunun gelmesi ile birlikte balık ağlarına takılan müsilaj, bilim insanlarını tekrar bu konu üzerinde incelemeler yapmaya sevk etmişti. Yapılan incelemeler neticesinde müsilajın 70-80 metre dibe çöktüğünü ve hala var olduğu tespit edildi.

Marmara Denizi;

Küresel ısınmanın etkisiyle deniz yüzeyi sıcaklığının normalin 2-2,5 üzerine çıkması,
Deniz suyunun tabakalaşması (denizin dibiyle yüzeyi arasında sirkülasyonun yeterli düzeyde olmaması),
Deniz suyunun yeterli düzeyde soğumaması, rüzgar azlığı ve deniz yüzeyinin dalgasız olması
Azot ve fosfor besin maddeleri yükünün ve biyokimyasal aktivitenin artması,

ile ülke nüfusunun %25’i yani neredeyse 20-25 milyon insanın bu bölgelerde yaşayarak oluşturdukları başta endüstri atıklar olmak üzere Marmara Denizi’ni kirletmesi, müsilajın bu denli etki göstermesinde önemli rol oynamıştı.

Balık sezonu olumsuz etkilenecek

Prof. Dr. Mustafa Sarı, deniz salyasını yakından takip etmek amacıyla Marmara Adası sularında karides avına çıkmıştı. Dibe çöken müsilajın hala var olduğunu tespit ederek, 75-80 metreden çekilen ağların çamur gibi deniz salyası ile kaplı olduğunu gören Prof. Dr. Mustafa Sarı, “Balık sezonu olumsuz etkilenecek” dedi.

Müsilaj Bilim Kurulu üyesi olarak görev yapan ve Bandırma 17 Eylül Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mustafa Sarı, yüzeyin temiz olmasına karşın dipte kümeler halinde bulunan salyanın tekrar önlem alınmazsa çoğalacağını dile getirerek, felaketin tekrar oluşabileceğine dair şu demeçlerde bulundu:

“Müsilaja neden olan 3 tetikleyici şart giderilemedi. Küresel iklim değişikliğine bağlı yüzey suyu sıcaklığı artmaya devam ediyor. Marmara Denizi’nin durağan yapısı, yani diple yüzey arasındaki su sirkülasyonu yeterli değil. Denize deşarj edilen atık kirlilik kaynakları, azot ve fosfor yükü giderilemedi. Yeniden oluşma olasılığı yüksek.”

Fabrikaya satış olmayacak

Prof.Dr. Mustafa Sarı, “Ekosistem esaslı balıkçılığa geçmek için bir hazırlık yapmadık. Sardalya, hamsi ve istavrit gibi balıkların Marmara Denizi’nden alınarak balık unu, balıkyağı fabrikalarına taşınması, satılması yasaklandı. Ancak bu uygulamanın sürdürülebilmesi çok zor” dedi.

Prof. Dr. Karakulak: Ekosistemdeki uyarılara kulak vermeliyiz

İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Balıkçılık Teknoloji ve Yönetimi Ana bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Firdevs Saadet Karakulak:

Tehlike devam ediyor mu?

“Deniz ekosisteminde büyük bir felaket yaşadık, ki her ne kadar sistem dinamik bir yapıya sahip olsa da kendini yenilemesi zaman alacaktır. Artılarımız ve eksilerimiz var. Mesela, havzalardan gelen ve deniz salyasını tetikleyen azot ve fosfor henüz azaltılmadı. Bunun için arıtma sistemlerinin kurulması kararlaştırıldı ancak bu 3-4 yıl alır. Öte yandan balıkçılara verilen destek iki katına çıkarıldı. Yanı sıra dökme balıkçılık yasaklandı. Balıkçılık baskısının azaltılması ile denizlerin temizlenmesi de tek başına yeterli olmayacağı için av sezonunun başlamasına karar verildi. Marmara Denizindeki balıkçılar geçen sezon deniz salyası nedeniyle zor durumda kaldılar. Onlara daha fazla destek verilip, balıkçılığa sınırlamalar getirilebilirdi. Sürdürülebilir balıkçılık için sezonluk değil uzun vadeli kararlar almak önemli. Ekosistemdeki uyarılara kulak vermeliyiz ki gelecek nesillere daha sağlıklı denizler ve bir gelecek bırakabilelim.”

Marmara Denizi’nde tahribat çok yüksek

Prof. Dr. Saadet Karakulak: Müsilaj belirli yerlerde hala dip tabakada devam diyor, bitmiş değil. Biz son yaptığımız çalışmalarda Marmara ve Kuzey Ege’ye çalıştık. Edremit Körfezi açıklarında müsilaj şu an hala devam ediyor. Saroz Körfezi’nde de etkili. Orada üç metreye kadar görünürlük düşmüş. Marmara’da da kıyısal bölgelerde 10 metreye kadar aralıklarla var. Sadece yüzeyde olmadığı için halk şu an görmüyor.

Marmara Denizi’nde müsilajın yarattığı tahribat çok yüksek. Bunun etkileri çok uzun yıllar devam edecek ne yazık ki. Bu yüzden de müsilajın şu anda görünmez olması etkilerinin ortadan kalktığı anlamına gelmiyor.

Uzmanlar, Marmara Denizi Eylem Planı’nın devam etmesi gerektiğini düşünürken, Marmara Denizi’ni tekrar canlandırmak için önlemler alınmasını ve korunması gerektiğini dile getiriyorlar. Fabrika atık konusunda denetlemelerin artırılması gerektiğini ve canlı yaşamının devamlılığı adına vatandaş duyarlılığına dikkat çekiyorlar.

Gerekli önlemler ve denetlemeler yapıldığında Marmara Denizi tekrar eski günlerine dönecek ve eşsiz denizimizin gelecek nesillere en iyi şekilde miras bırakılması konusunda önemli adımlar atılacaktır. Marmara Denizi, ulusal milli mirasımızdır!