Boyları 3 metreden 30 metreye kadar yüzlerce balıkçı teknesinin Vira Bismillah diyerek ağlarını saldığı İstanbul Boğazı beslendiği akıntılarla balıkların en önemli göç yollarından biri. İstanbul’un Avrupa Yakası’nda 55 kilometre, Anadolu Yakası’nda 35 kilometreyi bulan uzunluğuyla 6 ülkenin açık denizlere ulaşması için tek su yolu olan Boğaziçi bu stratejik önemini doğal biyolojik koridor özelliğiyle taçlandırıyor. Balık avlamak için İstanbul Boğazı’na ağlarını bırakan balıkçılardan Ahmet Bakırcı ve tayfası da binlerce yıl önce oluşan biyolojik koridorun kendilerine bereket sunmasını bekliyor. Balıkçı reisi Ahmet Bakırcı ve 25 tayfasının balık avını yerinde görmek için 29 metre boyundaki Hacı Dursunali adlı gırgır teknesinin misafiri olduk. Balık avı sezonunun sürdüğü 1 Eylül-15 Nisan tarihleri arasındaki 242 gün boyunca balık avlayacak tekne, Boğaziçi’nin Beykoz ve Sarıyer ilçeleri arasındaki 24 metreden daha derin kıyılarında dolaşıyor.

Teknenin reisi Ahmet Bakırcı’nın en büyük sorumluluğu, gelişmiş sonar ve radarla suyun altındaki görüntülenen balık sürülerini tanımlamak ve tam zamanında ağları fora etmek için doğru talimatı vermek. Teknenin her yönünden geçen yoğun İstanbul deniz trafiğini teknenin pruvasına (teknenin önü) bakarak idare eden Ahmet Reis, diğer yandan da suyun altındaki balık sürülerini ekrana yansıtan sonara kilitleniyor. 45 yıldır adeta denizde yaşayan Ahmet Bakırcı, balıkçılık genlerini teknesine ismini veren babası Dursunali Reis’ten aldığını belirtiyor.

“Temiz bir İstanbul Boğazı daha çok balık verir”

Dillere destan bereketteki balıkçılık günlerinin İstanbul Boğazı’nın en temiz zamanlarında yaşandığını belirten Ahmet Reis, “Müsilaj bize büyük dert oldu. Ağlarımız ağırlaştı ve gözleri tıkandığı için sürekli değiştirmek, onarmak zorunda kaldık. Sarı tabaka balığın bereketini düşürdü. Denizi ne kadar temiz tutarsanız aynı oranda bereket sunar size. Sanayi atıkları boşaltılmasın yeter. Denizi en çok balıkçı korur çünkü geçmişini de geleceğini de denize borçludur. Şimdilerle balıkla birlikte ağlarımızda deniz anası ya da plastik doluyor ve buna çok üzülüyoruz.” dedi.

“İstanbul balıklarının prensi lüferdir”

Yılda yaklaşık 200 ton mazot yaktıkları için şimdilerde en büyük sorunlarının pahalı yakıt fiyatları olduğunu belirten Ahmet Bakırcı, “Avlanabildiğimiz kıyıların derinliğinin en az 24 metre olması gerekiyor. Bizi kıyılarda görenler Boğaziçi’nin derinliğini bilmedikleri için ihbar ediyorlar ama biz kurallara uyuyoruz. Eskisi gibi bereketli günler yaşamadık ama 1-2 haftadır tuttuğumuz lüfer bize eski günleri hatırlattı. Boğazın prensi lüfer uzun yıllardır görünmüyordu biraz olsun umutlandık. Gırgır balıkçılığı yapılmazsa İstanbullu lüfer ve palamut gibi en lezzetli balıkları ya yiyemez ya çok pahalıya yer.” diye konuştu.

Ordulu Kocareis ve tayfaları

Teknenin Kocareis’i yani tayfaların sorumlusu 25 yıllık balıkçı Cengiz Eren. Eren, “Ordulular iyi denizci olur. Teknede çalışacaksan dayanıklı olmak zorundasın. Günlerce kara görmeden denizde kalmayı göze almalı, en sert fırtınada güvertede sallanmadan durmalısın.  En zoru da gurbette olmaktır. 6 ay göremezsin sevdiklerini. Ne olursa olsun denizde olmak güzeldir” dedi. Tekneni en genci 19 yaşındaki Mustafa Topçuoğlu. Topçuoğlu ise, “Turizm sektöründe çalıştıktan sonra dayımla tekneye katıldım. Denizleri çok seviyorum zor ama güzel bir meslek olan balıkçılığı meslek edinmek istiyorum” diyerek duygularını ifade ediyor.

‘Mola’ anonsuyla ağlar denize bırakılıyor

Katı atık ve deniz anası yoğunluğu

İstanbul Boğazı’nın Beykoz kıyısında volta atarak süren bekleyişin ardından Hacı Dursunali teknesinde Ahmet Reis’in anonsları duyulunca tüm tayfa hızla görev yerlerine geçiyor. 26 metre derinlikte bir sürü tespit ettiğini belirten Ahmet Bakırcı’nın ‘Mola’ komutuyla teknedeki tayfa ağı denizde dolaştırıyor. 800 metre boyundaki ağ, teknenin hızla 55 metre derinliğe kadar ilerlemesi üzerine mavi suların üzerindeki yerini alıyor. Ağın kurşun ağırlıklarla derinlere inmesini fırsat bilen tayfa kısa süre dinleniyor. 30 dakikalık beklemenin ardından Reis Ahmet Bakırcı bu kez ‘vira’ komutu verince ağlar toplanıyor. Ağ toplandıkça yüzeye gelen lüfer ve çinakoplar, güverteye alınmadan önce karabatak ve martıların yemi olmamak için çabalıyor. Ahmet Reis karabatakların dalgıç gibi daldıklarını görünce ‘Ekmeğimizi paylaşıyoruz’ diyerek doğayla barışık oldukları mesajını veriyor. Torcu adlandırılan 10 tayfa ağları toplarken, 2’si sarı mantarları diziyor. 4 hamlacı kanca ve ağırlıkları sıralarken, ırgatçı ve botçu da yerlerini koruyor. Ağlar toplandıkça Ahmet Reis’in yakındığı plastik kirliliğinin ürkütücülüğüne şahit oluyoruz. Plastik atıklar kadar beyaz bir örtü gibi mavi rengi bozan deniz anası yoğunluğu da dikkatten kaçmıyor. Ağların toplanmasıyla güvertenin havuzlarına bol miktarda lüfer ve çinakopun yanında kefal, istavrit ve zargana gibi balıklar doluyor.